Μια νέα Αραβική περιφερειακή υπερδύναμη δημιουργείται. Μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ από την Μέση Ανατολή ξεκίνησε σκληρός ανταγωνισμός μεταξύ των χωρών για την κάλυψη του κενού και τον αυτοκρατορικό έλεγχο της περιοχής.

Η κορυφαία σύγκρουση ήταν μεταξύ των Σουνιτικών δυνάμεων. Το Κατάρ είχε τον πλούτο αλλά δεν είχε τα κρίσιμα μεγέθη. Η Σαουδική Αραβία είχε πλούτο αλλά δεν είχε εκσυγχρονισμό και οργάνωση κρίσιμων μεγεθών, τα ΗΑΕ ήταν κάπου στο ενδιάμεσο και η Αίγυπτος, η μέχρι πρότινος φυσική ηγεσία, παραπαίει και δεν μπορεί να βρει τον δρόμο της.

Οι συνθήκες αυτές διαγνώσθηκαν από την Τουρκία η οποία είχε τα μεγέθη αλλά όχι τον πλούτο. Έσφαλε ωστόσο σε δύο επίπεδα. Δέχθηκε να κάνει την εμπροσθοφυλακή του Κατάρ, παίρνοντας θέση ανάμεσα στα δύο Σουνιτικά στρατόπεδα Κατάρ-Σαουδική Αραβία και, για μία δεκαετία, με περισσή αμετροέπεια επιχείρησε να αναστηλώσει την Οθωμανική Αυτοκρατορία οδηγούμενη σε ρήξη με την Σαουδική Αραβία, ΗΑΕ και Αίγυπτο.

Τις τελευταίες ημέρες ωστόσο άρχισε να διαφαίνεται η στρατηγική της Σαουδικής Αραβίας που με επιμέλεια και υπομονή φιλοτέχνησε μέσα στη δεκαετία.

Κατ’ αρχάς η Σαουδική Αραβία ώθησε τον ΟΠΕΚ να μειώσει ξανά την παραγωγή πετρελαίου, μια χειρονομία που θα μπορούσε επίσης να έχει επιπτώσεις στον πληθωρισμό στην Ευρώπη και στη στρατιωτική δύναμη του Πούτιν στην Ουκρανία.

Ενώ πολλοί ξεκίνησαν αναλύσεις του τύπου ότι προσπαθεί να βοηθήσει τη Ρωσία, στην πραγματικότητα εκμεταλλεύεται την ανάγκη της να ευθυγραμμιστεί με την πολιτική μείωσης της παραγωγής πετρελαίου.

Είναι ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε τις χρήσεις που σκοπεύει να κάνει το Ριάντ στον πετρελαϊκό πλούτο που θα εισρεύσει με την αύξηση των εσόδων του από την επιδιωκόμενη αύξηση των τιμών.

Σύμφωνα με τους διακηρυγμένους στόχους του είναι, να εκσυγχρονίσει όχι μόνο τη δική του οικονομία, αλλά και αυτή ενός άρρωστου βορειοαφρικανικού γίγαντα, της Αιγύπτου.

Οι περικοπές που αποφάσισε ο ΟΠΕΚ είναι να μειώσει την προσφορά του πετρελαίου κατά 1,1 εκατ. βαρέλια από τον Μάιο. Η Ρωσία, η οποία είναι μέρος του ΟΠΕΚ+, θα μειώσει επίσης ελαφρώς την παραγωγή της. Ο υπολογισμός είναι ότι αυτές οι περικοπές χρησιμεύουν στην αύξηση των τιμών, αυξάνοντας τα έσοδα των παραγωγών: αυτό βέβαια θα μπορούσε να βοηθήσει την πολεμική προσπάθεια του Πούτιν ο οποίος, μετά τις δυτικές κυρώσεις, πουλά το πετρέλαιο του, σε μειωμένες τιμές, κυρίως στην Κίνα και την Ινδία.

Ωστόσο αυτή η αύξηση τιμών απέχει πολύ από τις τιμές που έφτασε το αργό πετρέλαιο τον Μάρτιο του 2022 αμέσως μετά την εισβολή στην Ουκρανία, στα 125 δολάρια το βαρέλι.

Ο ΟΠΕΚ και η Ρωσία ελπίζουν να τον ωθήσουν από το σημερινό επίπεδο των 80 στα 90 δολάρια το βαρέλι, με τη βοήθεια της κινεζικής οικονομικής ανάκαμψης που τροφοδοτεί την κατανάλωση στη χώρα αυτή.

Είναι προφανές ότι πρόκειται για μια επιθετική κίνηση που ο 37χρονος Σαουδάραβας πρίγκιπας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν έκανε αδιαφορώντας, τουλάχιστον, για τις επιπτώσεις σε όλη τη Δύση.

Οι ΗΠΑ, και ακόμη περισσότερο η Ευρώπη και οι σύμμαχοι τους όπως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα, έχουν συμφέρον να μετριάσουν τις τιμές του πετρελαίου για να συγκρατήσουν τον πληθωρισμό.

Αλλά με το σύνθημα «Πρώτα οι Σαουδάραβες» δεν διστάζει να μπει σε πορεία σύγκρουσης με τα αμερικανικά συμφέροντα, παρά τη στρατιωτική βοήθεια που λαμβάνει από την Ουάσιγκτον.

Η Άλλη μεγάλη έκπληξη υπέρβασης της ΣΑ που έγινε τις τελευταίες ημέρες ήταν η διπλωματική απόψυξη των σχέσεων μεταξύ Ριάντ και Τεχεράνης, μια επιχείρηση που «υπογράφει» με τη διαμεσολάβηση της Κίνας ο Σι Τζινπίνγκ.

Η Κίνα για πρώτη φορά στην περιοχή, αποκτά τόσο σημαίνοντα ρόλο επιρροής μέσω της διαμεσολάβησης σε μια σύγκρουση που δεκαετίες τώρα αποξένωσε τις δύο πλευρές, τα δύο μεγάλα Μουσουλμανικά δόγματα των Σιιτών και Σουνιτών.

Η Σαουδική Αραβία χρησιμοποίησε την Κίνα, προκαλώντας ανησυχία στον Λευκό Οίκο, για να αποκαταστήσει τις σχέσεις με τον διακηρυγμένο εχθρό του, το Ιράν.

Η Κίνα με την πράξη αυτή ουσιαστικά παραμερίζει και σε αυτό το πεδίο τον ρόλο της Ρωσίας η οποία υποχωρεί στη διεθνή σκακιέρα.

Η γέφυρα που δημιουργήθηκε μεταξύ Ιράν και Σαουδικής Αραβίας αποδείχθηκε λειτουργική για τη μείωση των αβεβαιοτήτων και τη στρατηγική σταθερότητα στον Περσικό Κόλπο.

Μόλις προχθές σε μια πανηγυρική διάσκεψη, ήλθαν σε συμφωνία με τους Χούθι (επισήμως: κίνημα Ανσαρουλάχ) για ειρήνευση στη σπαρασσόμενη από το 2014 Υεμένη. Η αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων Ιράν-Σαουδικής Αραβίας έφερε πολύ γρήγορα την απαγκίστρωση της Σαουδικής Αραβίας από τέσσερα μέτωπα στα οποία αιμορραγούσε.

Αντί λοιπόν να περιγράφουμε με επιφανειακό τρόπο μια Σαουδική Αραβία που πλησιάζει το Πεκίνο ή τη Μόσχα, πρέπει να δούμε τη στρατηγική της Σαουδικής Αραβίας ως συνεπή με τη λογική μιας πραγματικής δύναμης, αυτόνομης και αποφασισμένης να διεκδικήσει τα δικά της συμφέροντα.

Μεταξύ των προτεραιοτήτων που έχει δημοσιοποιήσει ο πρίγκιπας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν είναι ο εκσυγχρονισμός της οικονομίας του.

Ως μοντέλο θεωρείται το Ντουμπάι, περιλαμβάνει δηλαδή την προσέλκυση τουρισμού, επιχειρήσεων με ταυτόχρονη μείωση της εξουσίας των κληρικών και μέτρια απελευθέρωση των ισλαμικών κανόνων.

Σε επίπεδο υποδομών, υπάρχουν τα μεγάλα εργοτάξια που πρόκειται να μεταμορφώσουν τη φυσιογνωμία της Σαουδικής Αραβίας.

Το γιγάντιο τουριστικό θέρετρο υπό κατασκευή στην Ερυθρά Θάλασσα, το οποίο θα έχει έκταση ίση με αυτή ολόκληρου του Βελγίου. η μεγαλούπολη υψηλής τεχνολογίας 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων υπό κατασκευή στη μέση της ερήμου, 33 φορές το μέγεθος της Νέας Υόρκης.

Αυτά είναι τα έργα βιτρίνας, πίσω από τα οποία βρίσκεται μια στρατηγική που στοχεύει στη διαφοροποίηση της οικονομίας της Σαουδικής Αραβίας καθιστώντας την λιγότερο εξαρτημένη από το πετρέλαιο.

Τα αυξημένα έσοδα από το πετρέλαιο προορίζονται να αυξήσουν τη χρηματοδότηση των επενδύσεων προς όλες τις κατευθύνσεις, από παραδοσιακούς τομείς όπως ο τουρισμός έως τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Η βασική δύναμη πυρός που τροφοδοτεί τις επενδύσεις είναι το κρατικό επενδυτικό ταμείο που διαχειρίζεται 650 δισεκατομμύρια δολάρια.

Η νέα αραβική αυτοκρατορία ήδη έχει μια σημαντική διεθνή προβολή και μια δικτύωση κρατών.

Δανείζει και επενδύει σε πολλές περιοχές του κόσμου, ιδιαίτερα στη Μέση Ανατολή και την Αφρική. Υπαγορεύει τους όρους της. Συχνά ενεργεί σε συνεννόηση με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Με αυτόν τον τρόπο, έχει κερδίσει τεράστια επιρροή στην Αίγυπτο, μια χώρα κλειδί για την επιρροή που ασκούσε ιστορικά το Κάιρο στον ισλαμικό κόσμο και στη Βόρεια Αφρική.

Το Σουδάν είναι επίσης μεταξύ των πρώτων αποδεκτών νέων επενδύσεων από το σαουδαραβικό κρατικό επενδυτικό ταμείο. Άλλα 24 δισεκατομμύρια δολάρια (ανακοίνωση 2022) έχουν κατανεμηθεί σε εθνότητες για να μεγιστοποιηθεί το αποτέλεσμα.

Ο ομφάλιος λώρος που δένει την Αίγυπτο με τη Σαουδική Αραβία δεν είναι κάτι καινούργιο. Από το 2013 έως το 2020, το Ριάντ πλήρωσε 46 δισεκατομμύρια δολάρια στο Κάιρο, συμπεριλαμβανομένων δανείων από την κεντρική τράπεζα, άμεσες επενδύσεις, «φιλικές» προμήθειες πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Στο παρελθόν, ωστόσο, πολλά από αυτά τα κεφάλαια δωρίστηκαν ή δανείστηκαν με ευνοϊκούς όρους. Και μερικές φορές η Αίγυπτος, βυθιζόμενη από τη μια κρίση στην άλλη, δεν μπορούσε να τους επιστρέψει. Τώρα απαιτεί ως αντάλλαγμα να μπουν κομμάτια της αιγυπτιακής οικονομίας υπό τον έλεγχο της Σαουδικής Αραβίας. Αυτό συγκλίνει με ίδιο αίτημα του ΔΝΤ για ιδιωτικοποιήσεις.

Πολλοί δεν μπόρεσαν να κατανοήσουν την πρόσφατη-2022, μεγάλη στήριξη στην Τουρκία με 5 δις δολάρια. Ήταν μια ακόμη επιθετική κίνηση του διάδοχου πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν υποχρεώνοντας τον Ερντογάν να ζητήσει εμπράκτως συγνώμη και να ανοίξει τον δρόμο διείσδυσης της ΣΑ στην Τουρκική οικονομία.

Βέβαια η ΣΑ πριν τεθεί επικεφαλής ενός σχηματισμού Αραβικής Αυτοκρατορίας με την Αίγυπτο, τα ΗΑΕ, το Σουδάν, πρέπει πρώτα να πολεμήσει τους δαίμονές της.

Η Σαουδική Αραβία υστερεί έναντι του Μπαχρέιν, του Κατάρ και των ΗΑΕ ως επιθυμητός προορισμός σύμφωνα με την κατάταξη της HSBC.

Νέα μέτρα έχουν εξαγγελθεί που αποσκοπούν στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων και εργαζομένων. Αποτελούν μέρος της φιλοδοξίας του Σαουδάραβα διαδόχου πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν να ανοίξει τη χώρα στις διεθνείς αγορές, στοχεύοντας η πρωτεύουσα Ριάντ μέχρι το 2030, να γίνει μεταξύ των 10 μεγαλύτερων οικονομικά πόλεων του κόσμου και διπλασιάζοντας τον πληθυσμό της σε τουλάχιστον 15 εκατομμύρια!

Το 2030 χρονιά ορόσημο που θα φιλοξενήσει το παγκόσμιο κύπελο που διεκδικεί από κοινού με την Αίγυπτο και την Ελλάδα!

Ωστόσο υπάρχουν παρά πολλά παραδοσιακά εμπόδια που σχετίζονται με την αυστηρή πολιτική του βασιλείου. Την ερμηνεία και εφαρμογή του ισλαμικού νόμου.

Οι εταιρείες υποχρεώνονται να συμμορφωθούν με τους πρόσφατους κανόνες της Σαουδικής Αραβίας που για να συναλλάσσονται οι διεθνείς εταιρείες με κρατικές οντότητες θα πρέπει να έχουν δημιουργήσει περιφερειακά γραφεία στη χώρα μέχρι τον Ιανουάριο του 2024.

Αυτό ίσως μειώσει τον ρόλο του Ντουμπάι-ΗΑΕ, που αποτελεί τον κύριο επιχειρηματικό και τουριστικό κόμβο της Μέσης Ανατολής, και είναι εδώ και καιρό η προεπιλεγμένη επιλογή για τους ξένους.

Μέχρι τα τέλη του 2022, σχεδόν 80 εταιρείες έχουν υποβάλει αίτηση για άδειες για να μεταφέρουν την έδρα τους στο Ριάντ, δήλωσε ο Σαουδάραβας υπουργός Επενδύσεων Khalid Al-Falih σε πρόσφατη συνέντευξη, προσθέτοντας ότι η πόλη θα γίνει «η μεγάλη πρωτεύουσα της Μέσης Ανατολής, πολιτικά και οικονομικά.

Παρά την πρόσφατη χαλάρωση ορισμένων κανόνων, το αλκοόλ, οι εξωσυζυγικές σχέσεις και η ομοφυλοφιλία τιμωρούνται ως “ηθικά εγκλήματα” και υπάρχουν περιορισμένες επιλογές όσον αφορά τις κατοικημένες περιοχές δυτικού τύπου και τα διεθνή σχολεία.

Αν και στον σταρ του ποδοσφαίρου Κριστιάνο Ρονάλντο έχει επιτραπεί να ζήσει με την κοπέλα του Τζορτζίνα Ροντρίγκεζ ως παράνομο ζευγάρι, αφού εντάχθηκε στην Αλ Νασρ μια ομάδα ποδοσφαίρου της Σαουδικής Αραβίας πέρυσι, ελάχιστοι άλλοι έχουν το ίδιο προνόμιο. Οι αλλοδαποί διαμαρτύρονται επίσης για το χρόνο που χρειάζεται για να εξασφαλιστεί μια βίζα εργασίας, ακόμη και όταν οι τουριστικές κάρτες είναι πιο εύκολο να αποκτηθούν.

Παραμένουν τα ερωτηματικά εάν προλάβουν να προετοιμαστούν οι υποδομές, διασφαλίζοντας ότι θα υπάρχει διαθέσιμη στέγαση, νερό, αν το οδικό σύστημα μπορεί να αντέξει και ούτω καθεξής.

Το έλλειμμα κατοικιών στο Ριάντ είναι ήδη εμφανές και έχει αυξήσει σημαντικά το κόστος ενοικίασης. Το ετήσιο κόστος για ένα διαμέρισμα δύο υπνοδωματίων σε μια από τις καλύτερες γειτονιές του Ριάντ έχει αυξηθεί κατά σχεδόν 12% τον περασμένο χρόνο σε περίπου 181.000 SAR (48.260 $), σύμφωνα με τον Faisal Durrani, συνεργάτη και επικεφαλής της έρευνας για τη Μέση Ανατολή της παγκοσμίως γνωστής εταιρείας συμβούλων και μεσιτείας Knight Frank.

Όπως εξήγησαν αυτό οφείλεται γιατί περισσότεροι ξένοι επαγγελματίες που μετακινούνται στο Ριάντ, αντιμετωπίζουν περιορισμένη διαθεσιμότητα στις κατοικίες που προτιμούν οι Δυτικοί Περιοχές δηλαδή με χαλαρούς κανόνες ενδυμασίας, γυμναστήρια και πισίνες αλλά και γιατί καταγράφεται μια αυξανόμενη τάση των νεαρών Σαουδαράβων να μετακινούνται στην πρωτεύουσα για να έχουν περισσότερες ευκαιρίες εργασίας.

Υπάρχουν λαμπερά και φουτουριστικά σχέδια συγκροτημάτων που ανακοινώθηκαν εφέτος, μέσα και γύρω από το Ριάντ, όπως το Mukaab – που χαρακτηρίζεται ως «ο πρώτος βιωματικός προορισμός στον κόσμο» που θα στεγάζει εμπορικούς, οικιστικούς χώρους λιανικής και πολιτιστικούς χώρους, αλλά το πολυαναμενόμενο masterplan για την επέκταση του Ριάντ έχει καθυστερήσει για πολλοστή φορά.

Το μετρό, το οποίο επρόκειτο να ολοκληρωθεί έως το 2019, δεν έχει ακόμη ανοίξει. Η κορυφή του παγόβουνου των προβλημάτων που είναι εμφανή βρίσκεται στην πρόσφατη απόλυση του επικεφαλής της Βασιλικής Επιτροπής για την πόλη του Ριάντ, της οντότητας που είναι υπεύθυνη για την εφαρμογή του γενικού σχεδίου, υποδηλώνοντας απογοήτευση από τον διάδοχο λόγω έλλειψης προόδου.

Ωστόσο, πολλά έχουν αλλάξει στη Σαουδική Αραβία. Πληθώρα γυναικών εντάχθηκε στο εργατικό δυναμικό μετά την κατάργηση του αυστηρού ενδυματολογικού κώδικα, του διαχωρισμού φύλου και των περιορισμών οδήγησης και ταξιδιού. Έχει επίσης περιορισθεί η δύναμη του υπερσυντηρητικού θρησκευτικού κατεστημένου που προσπάθησε να επιβάλει τα διατάγματά του με τη βία σε όλους, πολίτες και μη.

Αλλά την ίδια στιγμή οι ξένοι που έρχονται στη Σαουδική Αραβία πρέπει να θυμούνται ότι οποιαδήποτε κριτική στην ηγεσία και το σύστημα μπορεί να οδηγήσει σε απέλαση, φυλακή ή χειρότερα.

Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα επιβάλλουν παρόμοιους περιορισμούς στην ελευθερία της έκφρασης, αλλά έχουν αποποινικοποιήσει τη συμβίωση, έχουν επιτρέψει τον πολιτικό γάμο και έχουν καταργήσει τα τέλη για άδειες ποτών.

Καθώς το Ντουμπάι γίνεται μια πιο ανεκτική πόλη, η μετακίνηση στο Ριάντ μπορεί να φαίνεται υποβάθμιση. Εκείνο που κάνει τη διαφορά είναι το βάθος των πλεονεκτημάτων του Ριάντ, η αξιοποίηση των οποίων φαίνεται ότι έχει δρομολογηθεί. Η ισορροπία με τα ΗΑΕ θα βρεθεί. Ίσως λίγο δυσκολότερα να συμβεί το ίδιο με την παραδοσιακή Αραβική υπερδύναμη, την Αίγυπτο, η οποία ωστόσο βρίσκεται σε δυσχερέστερη θέση.

Το 2030 δεν είναι τόσο μακριά, ίσως είναι ο λόγος που όλα δείχνουν ότι το τελικό πλαίσιο της γεωπολιτικής σκακιέρας θα έχει διαμορφωθεί από το 2040 έως το 2050 οπότε, εάν όλα πάνε ομαλά, η τελική ισορροπία μεταξύ Κίνας-ΗΠΑ και ο ρόλος των περιφερειακών δυνάμεων Ρωσίας-ΕΕ-Αραβίας-Ινδίας-Νότιο-Ανατολικής Ασίας κλπ, μπορεί να ανοίξει μια νέα εποχή στην ιστορία.