Στο δεύτερο μέρος είναι απαραίτητο να κάνουμε περιήγηση της ιστορίας της επανάστασης μέσα από μια διαφορετική οπτική. Την ιστορία των αντιθέσεων και των διεθνών συγκρούσεων.

Τα δίπολα των συγκρούσεων της εποχής είχαν διαμορφωθεί σε τρία επίπεδα. Το γενικό ταξικό, το εξωτερικό μεταξύ μεγάλων δυνάμεων και το εσωτερικό στις δυνάμεις.

Μετά την ήττα των Γάλλων στο Βατερλό (Βέλγιο, 1815) οι νικητές συγκάλεσαν το Συνέδριο της Βιέννης (1814-15) με κύριο στόχο την ανασυγκρότηση της απολυταρχίας, την επαναχάραξη των συνόρων ώστε να εξασφαλίζεται μία βιώσιμη ισορροπία ανάμεσα στις μεγάλες αυτοκρατορίες και βέβαια την καταδίωξη και καταστολή των επαναστατικών-φιλελεύθερων ιδεών. Ρωσία, Αυστρία και Πρωσία, ίδρυσαν το Νοέμβρη του 1815 την Ιερά Συμμαχία.

Ωστόσο οι αλλαγές στις παραγωγικές δυνάμεις που ήδη είχαν συντελεστεί διαμόρφωσαν νέες παραγωγικές σχέσεις αποτέλεσμα των οποίων ήταν να αναδυθεί η αστική τάξη που αναζητούσε το μερίδιό της στο εποικοδόμημα.

Η αστική τάξη εκφραζόταν μέσα από τις ιδέες του φιλελευθερισμού και διατύπωναν πολιτικά αιτήματα όπως Σύνταγμα, κοινοβουλευτικούς θεσμούς, ατομικά και πολιτικά δικαιώματα και εθνικές διεκδικήσεις (αρχή των εθνοτήτων).

Οι λαοί της Ευρώπης άρχισαν να αμφισβητούν την απολυταρχία και την Παλινόρθωση που επικρατούσε με το παλιό καθεστώς. Αυτή ήταν η γενική βάση μια νέας ταξικής πραγματικότητας, τροφοδότης όλων των συγκρούσεων.

Τα έτη 1820-1821 ξέσπασαν οργανωμένα επαναστατικά κινήματα:

α) Στην Ισπανία (1820) η Ιερά Συμμαχία την κατάπνιξε στο αίμα. Η ισπανική επανάσταση πυροδότησε σειρά απελευθερωτικών κινημάτων στη Νότια Αμερική (Σιμόν Μπολιβάρ Χοσέ ντε Σαν Μαρτίν).

β) Στην Ιταλία (1820-1821) από τους καρμπονάρους. Η Ιερά Συμμαχία την κατέστειλε.

γ) Στην Ελλάδα (1821) το πρώτο επαναστατικό κίνημα του 19ου αιώνα που κατάφερε να δημιουργήσει ελεύθερο ανεξάρτητο κράτος. Ήταν η μοναδική φορά που η Ιερά Συμμαχία χάριν και στις ενέργειες του Ιωάννη Καποδίστρια δεν αποφάσισε να στείλει στρατό αλλά καταδίκασε απερίφραστα τον ξεσηκωμό και άφησε στους Οθωμανούς να καταπνίξουν την επανάσταση.

Μέχρι εκείνη την ώρα δεν υπήρξε καμιά ρωγμή προερχόμενη από τους ανταγωνισμούς μεταξύ των αυτοκρατοριών. Ωστόσο υπήρξε μια πρώτη εσωτερική ρωγμή που προήλθε από την ανάγκη των Τσάρων να δηλώνουν φύλακες της ορθοδοξίας και των Χριστιανικών πληθυσμών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και από την άλλη να είναι απολύτως συντεταγμένοι με την Υψηλή Πύλη. Για το φαίνεσθαι χρησιμοποιούσαν υπόδουλους Χριστιανούς με εξαιρετικά προσόντα σε υψηλόβαθμες θέσεις από την άλλη είχαν αγαστή συνεργασία με τον Σουλτάνο.

Όταν έφτασαν οι ειδήσεις για την κήρυξη της ελληνικής επανάστασης έτυχε να συνεδριάζουν τα μέλη της Πενταπλής Συμμαχίας (Ρωσία, Αυστρία, Γαλλία, Αγγλία και Πρωσσία). Επικράτησε έκπληξη, ανησυχία, οργή και θυμός για τους Έλληνες επαναστάτες. Οι Έλληνες επαναστατώντας βρέθηκαν αντιμέτωποι όχι μόνο με την Οθωμανική Αυτοκρατορία αλλά και με τις ευρωπαϊκές απολυταρχίες. Ήταν μια εξέγερση εναντίον όλων.

Μέχρι τότε το Ανατολικό ζήτημα ήταν για τις μεγάλες δυνάμεις ένα αξεδιάλυτο κουβάρι αλληλοσυγκρουόμενων βλέψεων και συμφερόντων. Οι Μεγάλες Δυνάμεις είχαν δημιουργήσει το «δόγμα της ακεραιότητας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας» για να αποφύγουν τις μεταξύ τους συγκρούσεις για τη διανομή των εδαφών της.

Η ελληνική επανάσταση άνοιγε ξανά το Ανατολικό Ζήτημα.

Οι Άγγλοι ενδιαφέρονταν κυρίως για το προτεκτοράτο τους στο Ιόνιο Πέλαγος, τα Επτάνησα. Υποστήριζαν την ακεραιότητα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας επειδή φοβούνταν την προώθηση των Ρώσων προς τη Μεσόγειο και την αναβίωση της γαλλικής επιρροής στην Ανατολή.

Η Γαλλία μετά την ήττα είχε χάσει όλα τα ερείσματα και προσπαθούσε σταδιακά να επανέλθει ως δύναμη στη Μεσόγειο. Είχε αναλάβει την οργάνωση και τον εξευρωπαϊσμό της Αιγύπτου και του στρατού της σε μια προσπάθεια να ξανακερδίσει την επιρροή της και να δημιουργήσει αντιαγγλικά προγεφυρώματα στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η Αύστρο-Ουγγρική αυτοκρατορία και η Πρωσία ήταν αυστηρά προσηλωμένες στη μη αλλαγή συνόρων καθώς κατείχαν εδάφη από διάφορες περιοχές.

Η Ρωσία φοβόταν ότι ένα ελεύθερο ελληνικό κράτος αργά ή γρήγορα θα έπεφτε στα χέρια των Άγγλων και των Γάλλων που ως ναυτικές δυνάμεις κυριαρχούσαν στην Μεσόγειο. Η Ρωσία προτιμούσε στα νότια σύνορα της να υπάρχει μια παρηκμασμένη, αδύναμη και εξαρτημένη Οθωμανική αυτοκρατορία.

Ο Τσάρος Αλέξανδρος. Αποκήρυξε αμέσως την επανάσταση, διέγραψε τον στρατηγό του Αλέξανδρο Υψηλάντη από τους καταλόγους των Ρώσων αξιωματικών και έδωσε την άδεια στους Οθωμανούς να περάσουν στην Μολδοβλαχία και να καταπνίξουν την επανάσταση.

Το δεύτερο μεγάλο εσωτερικό ρήγμα που έμελλε να έχει σημαντικό ρόλο ήταν στην Αγγλία. Η Αγγλία είχε κοινοβουλευτισμό, φιλελεύθερους θεσμούς, διακήρυσσε την αρχή των εθνοτήτων αλλά μέσω της Ιεράς συμμαχίας συστρατευόταν με τον απολυταρχισμό και ερχόταν σε σύγκρουση με εσωτερικές δυνάμεις της αστικής τάξης. Μετά την αυτοκτονία του συντηρητικού Υπουργού Εξωτερικών Κάσλερι τον Αύγουστο του 1822, ο νέος Υπουργός Τζωρτζ Κάνινγκ, μέλος κι αυτός των Συντηρητικών (Torries) άρχισε να διαμορφώνει μια αλλαγή στάσης στην εξωτερική πολιτική της Αγγλίας με τροποποίηση του δόγματος της ακεραιότητας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Οι Άγγλοι φοβούμενοι την Ρωσική επιρροή σε μια επανάσταση που έδειχνε να στεριώνει έστησαν ολόκληρο δίκτυο με έδρα τα Επτάνησα και τη ναυτική μοίρα που κινούνταν στο Αιγαίο για συλλογή ειδήσεων και πληροφοριών ώστε να γνωρίζουν τις αδυναμίες, τις συγκρούσεις, τους ανταγωνισμούς, τις διαφορές, τα πάθη, τις σκέψεις και τα σχέδια των πρωταγωνιστών πολιτικών και στρατιωτικών για να διαμορφώνουν με επιτυχία τη μελλοντική στρατηγική τους. Βάσει αυτών το 1823 αναγνώρισαν το Ελληνικό έθνος ως εμπόλεμο και διαχώρισαν τη θέση τους από την Ιερά Συμμαχία. Αυτή ήταν η πρώτη μεγάλη εξωτερίκευση της σύγκρουσης συμφερόντων.

Αμέσως μετά, 1823-1824, ο Τσάρος Αλέξανδρος κάνει ρελάνς καταθέτοντας  το πρώτο ολοκληρωμένο σχέδιο επίλυσης του Ελληνικού Ζητήματος. Το «Σχέδιο των Τριών Τμημάτων», περιελάμβανε την ίδρυση τριών αυτόνομων ηγεμονιών στον ελλαδικό χώρο. Βάσει του Σχεδίου, ο Σουλτάνος θα διατηρούσε την επικυριαρχία του στις τρεις ηγεμονίες, την οποία θα διασφάλιζε η παρουσία κατά τόπους τουρκικών φρουρών, και θα εισέπραττε έναν ετήσιο φόρο υποτέλειας. Το σχέδιο δεν έγινε δεκτό από τον Σουλτάνο.

Ένα μήνα μετά οι Άγγλοι ανταπάντησαν με το πρώτο δάνειο ύψους 800.000 λιρών, το πραγματικά δανεισθέν ποσόν ανήλθε σε 472.000 λίρες αφού εκδόθηκε στο 59% της οικονομικής τιμής του. Μετά από παρακρατήσεις, ίντριγκες κλπ έφτασαν στην προσωρινή διοίκηση μόνο 298.700 λίρες. Με υποθήκη τις Εθνικές γαίες!

Το δεύτερο αγγλικό δάνειο, το 1825, ήταν ύψους 2.000.000 χρυσές λίρες και έφτασαν στην Ελλάδα μόλις… 232.558 χρυσές λίρες.

Τα δάνεια προφανέστατα χρησιμοποιήθηκαν για να κατοχυρώσουν τη μελλοντική εξάρτηση. Ωστόσο στην πιο κρίσιμη στιγμή έπαιξαν και τον αντίστροφο ρόλο. Ένα μέρος των Άγγλων πολιτικών, καθαρά για οικονομικούς και κερδοσκοπικούς λόγους συντάχθηκε με την πίεση προς τον Σουλτάνο κάνοντας χρήση ακόμη και στρατιωτικών μέσων.

Οι επιτυχίες του Αιγυπτιακού στρατού υπό τον Ιμπραήμ άλλαζαν τις ισορροπίες στο Ανατολικό ζήτημα. Άγγλοι και Ρώσοι θορυβήθηκαν με την πιθανότητα η Γαλλία μέσω της Γάλλο-Αιγυπτιακής συνεργασίας να γίνει κυρίαρχος στην Ανατολική Μεσόγειο. Τούτο γιατί ο Μεχμέτ Αλή Πασάς της Αιγύπτου είχε συμφωνήσει με τον Σουλτάνο ότι νίκη του Ιμπραήμ θα σήμαινε εξόντωση των Ελλήνων, μεταφορά όσων επιβίωναν στα σκλαβοπάζαρα της Αιγύπτου και εγκατάσταση συμπαγούς μουσουλμανικού πληθυσμού Μαμελούκων στην Πελοπόννησο και στην Κρήτη!

Τότε στις 1 Δεκεμβρίου 1825 ο Τσάρος Αλέξανδρος Α΄ πέθανε και τον διαδέχτηκε ο Νικόλαος Α΄ ο οποίος μπροστά στο ενδεχόμενο να χαθεί κάθε επαφή με τη νότιο Βαλκανική, άλλαξε τη στάση της Ρωσίας.

Ρωσία και Αγγλία στις 23 Μαρτίου 1826 υπέγραψαν το Πρωτόκολλο της Πετρούπολης για τη δημιουργία ενιαίου ελληνικού κράτους, υποτελούς, στο Σουλτάνο. Ήταν η πράξη με την οποία εξοβελίζονταν η Αυστρία και ο Μέττερνιχ και έμπαινε ταφόπλακα στην Ιερά Συμμαχία.

Αγγλία Ρωσία και Γαλλία δεκαπέντε μήνες μετά, μετέτρεψαν το Πρωτόκολλο σε συνθήκη του Λονδίνου. Σε γενικές γραμμές προέβλεπε να υπάρξει ανακωχή μεταξύ των επαναστατημένων Ελλήνων και της οθωμανικής αυτοκρατορίας, κράτος υποτελές στο Σουλτάνο και μεσολάβηση των Μεγάλων Δυνάμεων.

Άμεση συνέπεια της Συνθήκης ήταν η αποστολή τμημάτων των στόλων των τριών Μεγάλων Δυνάμεων στη Μεσόγειο. Οι οδηγίες που είχε πάρει ο αρχηγός του αγγλικού στόλου στη Μεσόγειο ναύαρχος Κόδριγκτον έλεγαν ξεκάθαρα πως «η ακριβής επιδίωξη των τριών δυνάμεων είναι να παρεμβληθούν σαν ειρηνοποιοί». Δεν ήθελαν στρατιωτική σύγκρουση.

Ο Σουλτάνος βλέποντας τις συγκρούσεις μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων και ενθαρρυμένος από τις επιτυχίες του Ιμπραήμ αρνήθηκε τη Συνθήκη του Λονδίνου και ο Τούρκο-Αιγυπτιακός στόλος στο Ναυαρίνο αρνήθηκε να εφαρμόσει ανακωχή.

Το απρόβλεπτο γεγονός ήταν η υπεροψία λόγω αριθμητικής υπεροχής του στόλου του Ιμπραήμ και την ανεκτικότητα που διαπίστωνε από τις τρεις δυνάμεις. Η δολοφονική επίθεση στην βάρκα που πήγε για διαβουλεύσεις και η επίθεση σε ορισμένα πλοία ήταν το «ατύχημα» που πυροδότησε τη γενίκευση της σύγκρουσης. Ο Τούρκο-Αιγυπτιακός στόλος καταστράφηκε  ολοκληρωτικά.

Στη Γαλλία η Κυβέρνηση χαιρέτισε τη νίκη στο Ναυαρίνο. Βέβαια ο Γαλλικός τύπος χλεύασε το διπλό παιγνίδι των Γάλλων με τους Αιγύπτιους και τους Έλληνες.

Στην Αγγλία απόλυτος διχασμός. Με την αλλαγή της Κυβέρνησης τον Ιανουάριο του 1828 η ναυμαχία χαρακτηρίστηκε «ατυχές γεγονός» υπό τον φόβο ότι άνοιγε πλέον ο «δρόμος» για κάθοδο της Ρωσίας στη Μεσόγειο καταδικάστηκε ρητά η πολεμική δράση «εναντίον παλαιού συμμάχου» και αποπέμφθηκε ο ναύαρχος Κόδριγκτον.

Για να εκμεταλλευτεί ο καθένας το γεγονός, οι Γάλλοι έστειλαν 14.000 στρατιώτες να αδειάσουν τα φρούρια από τους Τούρκο-Αιγύπτιους και οι Ρώσοι κήρυξαν τον πόλεμο στην αδύναμη πλέον Τουρκία. Έφθασαν 60 χιλιόμετρα έξω από την Κωνσταντινούπολη και με επέμβαση των άλλων δυνάμεων τρομοκρατημένοι υποχρέωσαν τον Σουλτάνο να υπογράψει τη συνθήκη της Αλεξανδρούπολης. Έτσι δημιουργήθηκε το πρώτο Ελληνικό και ανεξάρτητο κράτος. Με τελική σφραγίδα να μπαίνει «Τελικός Διακανονισμός της Κωνσταντινούπολης» το 1832 ορίζοντας τον Όθωνα μονάρχη της Ελλάδας.

Η εποχή μας είναι εποχή μεγάλων αλλαγών αντίστοιχων της περιόδου της Ελληνικής επανάστασης Οι αλλαγές στην παραγωγική και τεχνολογική βάση των οικονομιών βρίσκεται σε εξέλιξη και προκαλεί τεκτονικές γεωπολιτικές αλλαγές.

Σε αυτή την περίοδο των τεκτονικών αλλαγών η Ελλάδα αντί να γίνει καταλύτης όπως το 1821 όταν διέλυσε εμμέσως πλην σαφώς όλες τις προηγούμενες συμφωνίες ακόμη και την ίδια την πανίσχυρη Ιερά Συμμαχία, κινδυνεύει να συντριβεί ανάμεσα στις τεκτονικές πλάκες.

Η Ελλάδα λησμόνησε και το δεύτερο δίδαγμα του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του 1821. Αντί να δημιουργεί γεγονότα που θα στρέφουν υπέρ της όσες από τις αντιθέσεις των δυνάμεων μπορούν να αξιοποιηθούν, τρέχει πίσω από τα γεγονότα. Αντιθέτως η Τουρκία είναι εκείνη που δημιουργεί γεγονότα, συνήθως στον κατάλληλο χρόνο. Ο μόνος εχθρός της Τουρκίας είναι η αλαζονεία και η κληρονομική τάση αμετροέπειας να ξεπερνάει κατά πολύ τα όριά της. Ότι ακριβώς επιχείρησε στη ναυμαχία του Ναυρίνου.

Τα δίπολα των ανταγωνισμών δεν έχουν αλλάξει και πολύ από τότε.

Η Ρωσία εξακολουθεί να έχει άριστες στρατηγικές σχέσεις με την Τουρκία από θέση επικυριαρχίας. Το μπλοκ των δυνάμεων στη ζώνη της Μέσης Ανατολής-Ασίας που περιλαμβάνει κατά κύριο λόγο Συρία, Τουρκία, Αζερμπαϊζάν, Ιράν, Πακιστάν βρίσκεται στον έλεγχο της Ρωσο-Τουρκικής στρατηγικής.

Το πιο απλό βήμα για την Ελλάδα θα ήταν η εξασφάλιση συμμαχίας με την Ινδία.

Η συνεργασία με ΗΑΕ, Αίγυπτο, Σαουδική Αραβία και Ισραήλ θα αποκτούσε πιο σταθερά χαρακτηριστικά και μεγαλύτερη εμβέλεια προσθέτοντας τη συνεργασία με την Ινδία. Με αυτή την κίνηση η Ελλάδα θα μπορούσε να διαταράξει τις αντιθέσεις Ρωσίας-Τουρκίας και να αποκτήσει ένα άλλο επίπεδο διαλόγου με τη Ρωσία.

Το Brexit προκάλεσε μια σοβαρή ανατροπή. Κατέστησε τη Γαλλία τη μεγαλύτερη στρατιωτική δύναμη και τη μόνη πυρηνική δύναμη της Ευρώπης. Η Γαλλία προφανώς θέλει να αποκαταστήσει την επιρροή της ως εγγυήτρια Ευρωπαϊκή δύναμη στη Μεσόγειο.

Η Ελλάδα αντί να αδράξει την ευκαιρία και να προχωρήσει γρήγορα σε πρωτοβουλίες σύστασης Ευρωπαϊκής Αμυντικής συνεργασίας προσδίδοντας στην Γαλλία τον ρόλο που επιθυμεί αλλά προσθέτοντας και δυνάμεις που έχουν φιλοδοξίες σε αυτό τον τομέα, όπως η Αυστρία, η Ιταλία κ.ά., τρέχει πίσω από τη Γερμανία. Σε πείσμα της ιστορίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπου μεγάλες αλλαγές έγιναν από συνασπισμό ορισμένων κατά περίπτωση κρατών. Έτσι κάθε πρωτοβουλία που γεννήθηκε από ομάδες κρατών έγινε στη συνέχεια πολιτική της ένωσης.

Η Γερμανία που έχει μετατραπεί σε οικονομικό γίγαντα χάριν της Ευρώπης, υστερεί σημαντικά στον αμυντικό τομέα και προφανώς δεν θα επιτρέψει ποτέ να αναπτυχθεί η άμυνα της Ευρώπης από άλλους. Πρόκειται για ιστορική αντίθεση των ίδιων δυνάμεων που ο κατάλληλος χρόνος αξιοποίησής της υπέρ της Ελλάδας είναι η χρονική περίοδος που διανύουμε.

Τα άτακτα μπρος πίσω της Ελληνικής πολιτικής να κάνει συμφωνία τη μια ημέρα με τη Γαλλία και να κάνει μυστικές συζητήσεις με την Τουρκία υπό την μεσολάβηση της Γερμανίας την επόμενη, καθιστά απολύτως αναξιόπιστη τη χώρα και ατελέσφορη τη στρατηγική της.

Ένα νέο δίπολο αντιθέσεων αποτελεί η σύγκρουση ΗΠΑ-Κίνας για την ηγεμονία στη νέα εποχή.

Οι εσωτερικές αντιθέσεις και οι ταλαντεύσεις των ΗΠΑ ως προς τον τρόπο αντιμετώπισης της Κίνας, με ή χωρίς ισχυρούς συμμάχους, δημιούργησε μεγάλα κενά που αξιοποίησε η Τουρκία.

Η τρέχουσα πολιτική των ΗΠΑ επιδιώκει την ενίσχυση της Ευρώπης αλλά ταυτόχρονα και τη συστράτευσή της, την αλλαγή συσχετισμών στο δρόμο του μεταξιού και τη δημιουργία ενός ακόμη δυνατού πόλου με πρωταγωνιστές το Ηνωμένο Βασίλειο και την Αυστραλία. Πρόκειται για τρεις στρατηγικούς πόλους, εφόσον καταφέρει να συσταθεί ο τρίτος εξ αυτών, όπου η Ελλάδα μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο. Ωστόσο μέχρι στιγμής φαίνεται να απουσιάζει από κάθε πρωτοβουλία.

Τα παραδείγματα αξιοποίησης αντιθέτων συμφερόντων είναι πάρα πολλά και φυσικά μεταξύ αυτών τα Βαλκάνια. Το δίδαγμα της Ελληνικής επανάστασης, έχει και σε αυτή την περίπτωση ένα και αμετάκλητο συμπέρασμα. Όσο ισχυρή και να φαίνεται μια συμμαχία μπορεί να διαρραγεί και να αποκτηθούν απροσδόκητα οφέλη εάν υπάρξει ο καταλύτης. Ο καταλύτης είναι οι ενέργειες της χώρας που διαρκούν σε χρόνο και σταθερότητα.

Στην σημερινή εποχή η αλλαγή συσχετισμών δεν θα προκύψει από τυχαία γεγονότα όπως ήταν η ναυμαχία του Ναυαρίνου. Ακόμη και εάν συμβούν θα πρέπει να υπάρχει η διάρκεια και η σταθερότητα στις επιδιώξεις της χώρας ως κρίσιμη μάζα που θα προσδώσει ισχύ στην πυροδότηση. Αλίμονο σε εκείνον που επιδεικνύει αποσπασματικότητα και υποχωρητικότητα, έλλειψη στρατηγικής και ηττοπάθεια σε μια εποχή μεγάλων αλλαγών.

Οι Αραβικές χώρες που έχουν ομαλοποιήσει ή διευκολύνουν τις σχέσεις με το Ισραήλ παρακολουθούν αμήχανα και δυσάρεστα τη νέα κλιμάκωση των εντάσεων μεταξύ του Ισραήλ και των Παλαιστινίων, η οποία ξεκίνησε την περασμένη εβδομάδα. Δεδομένης της κατάστασης, οι διπλωματικές στρατηγικές τους έχουν δεχθεί πυρά από πολλές πλευρές.

Η ένταση δεν υποχωρεί στο Ισραήλ και στα παλαιστινιακά εδάφη, ο κίνδυνος πυρκαγιάς στη Μέση Ανατολή αυξήθηκε επικίνδυνα, οι εκκλήσεις για ηρεμία από τη διεθνή κοινότητα έχουν μεν πολλαπλασιαστεί τις τελευταίες ημέρες, αλλά προς το παρόν, δεν εισακούονται και η κλιμάκωση της βίας συνεχίστηκε.

Στο Ισραήλ και όχι μόνο πιστεύουν ότι αυτή η σύγκρουση ξεκίνησε με την καθοδήγηση της Τουρκίας. Ήταν στρατηγική κίνηση με πολλαπλές στοχεύσεις. Στόχευε στην πτώση του Νετανιάχου στον οποίο περίμεναν ότι η Ισραηλινή αντιπολίτευση θα απέδιδε την ευθύνη μιας αδιάλλακτης στάσης. Μέχρι στιγμής αυτό δεν συνέβη γιατί οι Ισραηλινοί έμαθαν να θέτουν το εθνικό τους συμφέρον υπεράνω του κομματικού.

Ο άλλος στόχος του Ερντογάν ήταν να υποχρεώσει το Ισραήλ, δεδομένου ότι δεν είχε δεχτεί να εξομαλύνει τις σχέσεις του με την Τουρκία, να διαπραγματευτεί. Ο μεσολαβητικός ρόλος της Τουρκίας ήταν η μεγάλη στόχευση γιατί έχει την επιρροή στη ΧΑΜΑΣ και θα μπορούσε να επαναφέρει την ομαλοποίηση των σχέσεων της Τουρκίας με το Ισραήλ διατηρώντας τον ρόλο της στην περιοχή. Μια εξέλιξη αυτής της μορφής θα έθετε τον Ερντογάν στη θέση του ηγέτη-προστάτη των απανταχού Μουσουλμάνων

Απέτυχε ο Ερντογάν και σε αυτόν τον στόχο γιατί πέρα από την καλύτερη γνώση στρατηγικών κινήσεων που έχει το Ισραήλ, υποτίμησε την αντίδραση του Ιράν και της Ρωσίας στην αναγνώριση διαμεσολαβητικού, ηγετικού ρόλου της Τουρκίας στην Παλαιστίνη.

Η ταυτόχρονα με τις άλλες, μεγάλη στόχευση στην οποία συστρατεύθηκαν τόσο το Ιράν όσο και το Κατάρ ήταν η διάλυση της πρόσφατης συμμαχίας που έγινε μεταξύ Ισραήλ και πολλών Αραβικών χωρών.

Ενώ οι ΗΠΑ και οι ευρωπαϊκές χώρες ήταν γρήγορες να εκφράσουν την απογοήτευσή τους για αυτό το ξέσπασμα βίας μετά από αρκετές ημέρες συγκρούσεων στο τζαμί Al-Aqsa στην Ιερουσαλήμ, οι αντιδράσεις Αράβων διπλωματών ήταν πιο συγκρατημένες.

Συγκεκριμένα, παρακολουθώντας τις απαντήσεις από τα κράτη που έχουν εξομαλύνει πρόσφατα τις σχέσεις με το Ισραήλ, όπως το Σουδάν, το Μαρόκο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν – μια προσέγγιση που, όταν συνέβη, προκάλεσε σοκ στον αραβικό κόσμο, καταλαβαίνουμε ότι δεν έκαναν βιαστικές καταδίκες αλλά είναι και αμήχανα.

Είναι κατανοητό ότι οι αραβικές χώρες αισθάνθηκαν άβολα με τις εικόνες των συγκρούσεων που προέρχονται από την πλατεία Al-Aqsa, το πιο ιερό μέρος για τους Εβραίους και τη θέση του τζαμιού Al-Aqsa, τον τρίτο ιερότερο χώρο για τους μουσουλμάνους μετά τη Μέκκα και το τζαμί του Προφήτη στη Μεντίνα, Σαουδική Αραβία.

Τα Εμιράτα και το Μπαχρέιν καταδίκασαν την επιδρομή των Ισραηλινών δυνάμεων ασφαλείας στο τζαμί στις 7 Μαΐου και την καταστολή των προσκυνητών. Το Άμπου Ντάμπι κάλεσε επίσης τις ισραηλινές αρχές να «αναλάβουν την ευθύνη για την αποκλιμάκωση» της βίας.

Το Μαρόκο, από την πλευρά του, δήλωσε ότι παρακολουθεί τις εξελίξεις με «βαθιά ανησυχία», προσθέτοντας ότι ο Βασιλιάς Μωάμεθ VI θεωρεί «αυτές τις παραβιάσεις απαράδεκτες και πυροδοτούν εντάσεις».

Η Σαουδική Αραβία, η οποία δεν έχει ακόμη ομαλοποιήσει τις σχέσεις, αλλά έχει δώσει στους συμμάχους της στον Κόλπο το πράσινο φως για να πλησιάσουν το εβραϊκό κράτος, απέρριψε τη «στρατηγική του Ισραήλ να εκδιώξει δεκάδες Παλαιστινίους από τα σπίτια τους», αναφερόμενη στην απειλή απέλασης παλαιστινιακών οικογενειών από τη συνοικία Sheikh Jarrah στην Ανατολική Ιερουσαλήμ, η οποία πυροδότησε το ξέσπασμα βίας.

Αυτές οι αντιδράσεις ήταν μέτριες σε σύγκριση με αυτές του Ιράν και του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος είπε ότι θα κάνει «ό, τι μπορεί για να κινητοποιήσει τον κόσμο, ειδικά τον μουσουλμανικό κόσμο, για να τερματίσει την τρομοκρατία και την ισραηλινή κατοχή».

Είναι οφθαλμοφανές ότι οι χώρες που έχουν ξεκινήσει μια προσέγγιση με το Ισραήλ κάθονται σε αναμμένα κάρβουνα λόγω των ισχυρών συναισθημάτων υποστήριξης που προκλήθηκαν από τη βία στην πλατεία του τζαμιού. Βρίσκονται σε αμήχανη και άβολη θέση επειδή η κλιμάκωση της βίας έχει επαναφέρει την Ισραηλινο-Παλαιστινιακή σύγκρουση στην περιφερειακή ατζέντα.

Οι διαμαρτυρίες που έγιναν στο Μαρόκο και σε άλλες χώρες και η δυσαρέσκεια που μπορεί να γίνει αντιληπτή στις κοινωνίες του Κόλπου, ίσως όχι τόσο σε πολιτικό επίπεδο αλλά στα κοινωνικά δίκτυα, υπενθυμίζουν στους Άραβες ηγέτες ότι το ζήτημα των δικαιωμάτων των Παλαιστινίων δεν έχει ακόμη επιλυθεί και ότι η κοινή γνώμη εξακολουθεί να συμπαθεί στους Παλαιστίνιους.

Αυτή είναι η Αχίλλειος πτέρνα, είναι επίσης και απόδειξη της ευθραυστότητας των διαδικασιών συμφιλίωσης και, κατ ‘επέκταση, απόδειξη ότι είναι απίθανο να υπάρξει ειρηνευτική συμφωνία όσο η Ισραηλινο-Παλαιστινιακή σύγκρουση θα συνεχίζεται.

Η αραβική ειρηνευτική πρωτοβουλία του 2002, που απορρίφθηκε από το Ισραήλ, συνέδεε πάντοτε την επίλυση αυτής της σύγκρουσης με τη συνύπαρξη μεταξύ των λαών και μιας ειρηνευτικής συμφωνίας. Οι συμφωνίες του Αβραάμ (η κοινή δήλωση του 2020 μεταξύ Ισραήλ, ΗΠΑ και ΗΑΕ), από την άλλη πλευρά, προσπάθησαν να παρακάμψουν αυτά τα ζητήματα, με τη φιλοδοξία, και σε κάποιο βαθμό την αφέλεια, να επιτύχουν πολιτική προσέγγιση με το Ισραήλ χωρίς να ληφθεί υπόψη το παλαιστινιακό ζήτημα.

Η πρωτοβουλία του 2002, η οποία επικυρώθηκε από τον Αραβικό Σύνδεσμο στη Σύνοδο Κορυφής της Βηρυτού, πρότεινε μια ειρήνη που έφτασε στο σημείο να ομαλοποιήσει τις σχέσεις με το Ισραήλ. Αυτό ήταν σε αντάλλαγμα για τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους με την Ανατολική Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα και μια «δίκαιη λύση» στο ζήτημα των Παλαιστινίων προσφύγων.

Ωστόσο, αν δεν υπάρξει μοιραία κλιμάκωση, η σύγκρουση δεν είναι πιθανό να διακόψει τις υπάρχουσες διαδικασίες προσέγγισης, λένε οι ειδικοί.

Από την άλλη πλευρά, αυτά τα γεγονότα είναι πιθανό να ωθήσουν ορισμένους περιφερειακούς παίκτες, όπως οι Σαουδάραβες, να επανεξετάσουν τη σκέψη τους.

Τα Εμιράτα είναι σίγουρα σε μια άβολη θέση σήμερα, αλλά μπορούν να βρεθούν εκτός κάδρου επειδή, σε αντίθεση με τη Σαουδική Αραβία, φύλακα των ιερών τόπων του Ισλάμ, ο ρόλος τους έχει λιγότερο συμβολικό πεδίο στην περιοχή και επειδή έχουν κάποια ευελιξία όσον αφορά διπλωματία.

Αυτή η κατάσταση θα μπορούσε, ωστόσο, να κάνει τον Σαουδάραβα πρίγκιπα, Mohammed Bin Salman, ο οποίος μέχρι στιγμής έχει συμφωνήσει να ακολουθήσει τη συμβουλή του πατέρα του, να επανεξετάσει τη θέση του.

Όλα θα εξαρτηθούν από τον Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου, εάν θα δείξει αυτοσυγκράτηση από εδώ και πέρα ή θα πυροδοτήσει μια γενικευμένη σύγκρουση. Ίσως μάλιστα να γινόταν η μεγάλη ανατροπή εάν αναγνωρίσει ότι ήρθε η ώρα να γίνει μια σοβαρή συζήτηση για την αναγνώριση δύο παλαιστινιακών κρατών.

Σε μια κρίσιμη ιστορική καμπή που η Τουρκία αναβάθμισε την στρατηγική της, η Ελλάδα βρίσκεται με την χειρότερη κυβέρνηση της μεταπολίτευσης και σε βαθύ διχασμό.

Όλες οι κινήσεις της Τουρκικής εξωτερικής και στρατιωτικής πολιτικής συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι η Τουρκική στρατηγική πέρασε σε νέο επίπεδο. Πλέον από την στρατηγική των γκρίζων ζωνών, αναβαθμίστηκε σε στρατηγική της επιθετικής προσάρτησης νησιών και Αιγαίου.

Η αναβάθμιση αυτή επήλθε σχετικά πολύ γρήγορα σε όρους χρονικής ωρίμανσης, γιατί πολύ εύστοχα η Τουρκική ηγεσία διαπίστωσε ότι η Ελλάδα βρίσκεται χωρίς καμιά ισχύ, διχασμένη και με την χειρότερη κυβέρνηση.

Η αδύναμη Ελλάδα δεν οφείλεται αποκλειστικά στην κρίση χρέους όπως κάποιοι θα σπεύσουν να ισχυριστούν, αλλά στη συνολική κρίση της κοινωνίας, στην κρίση της πολιτικής και των πολιτικών. Η δε απάντηση ισχυροποίησης της θέσης της χώρας δεν είναι στρατιωτική υπόθεση, αλλά συνολικά οικονομική, κοινωνική και πολιτική.

Δυστυχώς σήμερα η χώρα βρίσκεται σε πλήρη κοινωνική αποσύνθεση γιατί ακόμη και τώρα η κυβέρνηση αρνείται να πρωταγωνιστήσει σε μια αλλαγή νοοτροπίας, που θα εξηγούσε τα πραγματικά αίτια της κρίσης και θα πρωταγωνιστούσε στην αντιμετώπιση της παθογένειας που οδήγησε σε αυτήν.

Αντιθέτως η κυβέρνηση με τυχοδιωκτισμούς αντιμετώπισε κάθε πλευρά της πολιτικής και επιδείνωσε τα προβλήματα της χώρας.

Τελευταίο αποκορύφωμα της μικροπολιτικής σκοπιμότητας με την οποία χειρίζεται ακόμη και τα εθνικά θέματα, αποτελεί η αντιμετώπιση του Σκοπιανού και του ονόματος της Μακεδονίας.

Κυβέρνηση που μόνο διχάζει αντί να ενώνει, κυβέρνηση που βαθαίνει την κρίση και δεν έχει καμιά διάθεση να αντιμετωπίσει την ουσία της κρίσης.

Μια ενωμένη Ελλάδα με ισχυρή κοινωνική συγκρότηση μπορεί να βρει απαντήσεις τόσο στα θέματα ανάπτυξης-βιώσιμης ανάπτυξης, όσο και στα εθνικά θέματα. Μέχρι τότε όλοι οι άλλοι που μπορούν, θα την τεμαχίζουν και θα την μικραίνουν.