ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Αρχική ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΜΙΑ ΝΕΑ ΑΡΑΒΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΞΕΠΡΟΒΑΛΛΕΙ ΣΤΗ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΚΑΚΙΕΡΑ

Μια νέα Αραβική περιφερειακή υπερδύναμη δημιουργείται. Μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ από την Μέση Ανατολή ξεκίνησε σκληρός ανταγωνισμός μεταξύ των χωρών για την κάλυψη του κενού και τον αυτοκρατορικό έλεγχο της περιοχής.

Η κορυφαία σύγκρουση ήταν μεταξύ των Σουνιτικών δυνάμεων. Το Κατάρ είχε τον πλούτο αλλά δεν είχε τα κρίσιμα μεγέθη. Η Σαουδική Αραβία είχε πλούτο αλλά δεν είχε εκσυγχρονισμό και οργάνωση κρίσιμων μεγεθών, τα ΗΑΕ ήταν κάπου στο ενδιάμεσο και η Αίγυπτος, η μέχρι πρότινος φυσική ηγεσία, παραπαίει και δεν μπορεί να βρει τον δρόμο της.

Οι συνθήκες αυτές διαγνώσθηκαν από την Τουρκία η οποία είχε τα μεγέθη αλλά όχι τον πλούτο. Έσφαλε ωστόσο σε δύο επίπεδα. Δέχθηκε να κάνει την εμπροσθοφυλακή του Κατάρ, παίρνοντας θέση ανάμεσα στα δύο Σουνιτικά στρατόπεδα Κατάρ-Σαουδική Αραβία και, για μία δεκαετία, με περισσή αμετροέπεια επιχείρησε να αναστηλώσει την Οθωμανική Αυτοκρατορία οδηγούμενη σε ρήξη με την Σαουδική Αραβία, ΗΑΕ και Αίγυπτο.

Τις τελευταίες ημέρες ωστόσο άρχισε να διαφαίνεται η στρατηγική της Σαουδικής Αραβίας που με επιμέλεια και υπομονή φιλοτέχνησε μέσα στη δεκαετία.

Κατ’ αρχάς η Σαουδική Αραβία ώθησε τον ΟΠΕΚ να μειώσει ξανά την παραγωγή πετρελαίου, μια χειρονομία που θα μπορούσε επίσης να έχει επιπτώσεις στον πληθωρισμό στην Ευρώπη και στη στρατιωτική δύναμη του Πούτιν στην Ουκρανία.

Ενώ πολλοί ξεκίνησαν αναλύσεις του τύπου ότι προσπαθεί να βοηθήσει τη Ρωσία, στην πραγματικότητα εκμεταλλεύεται την ανάγκη της να ευθυγραμμιστεί με την πολιτική μείωσης της παραγωγής πετρελαίου.

Είναι ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε τις χρήσεις που σκοπεύει να κάνει το Ριάντ στον πετρελαϊκό πλούτο που θα εισρεύσει με την αύξηση των εσόδων του από την επιδιωκόμενη αύξηση των τιμών.

Σύμφωνα με τους διακηρυγμένους στόχους του είναι, να εκσυγχρονίσει όχι μόνο τη δική του οικονομία, αλλά και αυτή ενός άρρωστου βορειοαφρικανικού γίγαντα, της Αιγύπτου.

Οι περικοπές που αποφάσισε ο ΟΠΕΚ είναι να μειώσει την προσφορά του πετρελαίου κατά 1,1 εκατ. βαρέλια από τον Μάιο. Η Ρωσία, η οποία είναι μέρος του ΟΠΕΚ+, θα μειώσει επίσης ελαφρώς την παραγωγή της. Ο υπολογισμός είναι ότι αυτές οι περικοπές χρησιμεύουν στην αύξηση των τιμών, αυξάνοντας τα έσοδα των παραγωγών: αυτό βέβαια θα μπορούσε να βοηθήσει την πολεμική προσπάθεια του Πούτιν ο οποίος, μετά τις δυτικές κυρώσεις, πουλά το πετρέλαιο του, σε μειωμένες τιμές, κυρίως στην Κίνα και την Ινδία.

Ωστόσο αυτή η αύξηση τιμών απέχει πολύ από τις τιμές που έφτασε το αργό πετρέλαιο τον Μάρτιο του 2022 αμέσως μετά την εισβολή στην Ουκρανία, στα 125 δολάρια το βαρέλι.

Ο ΟΠΕΚ και η Ρωσία ελπίζουν να τον ωθήσουν από το σημερινό επίπεδο των 80 στα 90 δολάρια το βαρέλι, με τη βοήθεια της κινεζικής οικονομικής ανάκαμψης που τροφοδοτεί την κατανάλωση στη χώρα αυτή.

Είναι προφανές ότι πρόκειται για μια επιθετική κίνηση που ο 37χρονος Σαουδάραβας πρίγκιπας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν έκανε αδιαφορώντας, τουλάχιστον, για τις επιπτώσεις σε όλη τη Δύση.

Οι ΗΠΑ, και ακόμη περισσότερο η Ευρώπη και οι σύμμαχοι τους όπως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα, έχουν συμφέρον να μετριάσουν τις τιμές του πετρελαίου για να συγκρατήσουν τον πληθωρισμό.

Αλλά με το σύνθημα «Πρώτα οι Σαουδάραβες» δεν διστάζει να μπει σε πορεία σύγκρουσης με τα αμερικανικά συμφέροντα, παρά τη στρατιωτική βοήθεια που λαμβάνει από την Ουάσιγκτον.

Η Άλλη μεγάλη έκπληξη υπέρβασης της ΣΑ που έγινε τις τελευταίες ημέρες ήταν η διπλωματική απόψυξη των σχέσεων μεταξύ Ριάντ και Τεχεράνης, μια επιχείρηση που «υπογράφει» με τη διαμεσολάβηση της Κίνας ο Σι Τζινπίνγκ.

Η Κίνα για πρώτη φορά στην περιοχή, αποκτά τόσο σημαίνοντα ρόλο επιρροής μέσω της διαμεσολάβησης σε μια σύγκρουση που δεκαετίες τώρα αποξένωσε τις δύο πλευρές, τα δύο μεγάλα Μουσουλμανικά δόγματα των Σιιτών και Σουνιτών.

Η Σαουδική Αραβία χρησιμοποίησε την Κίνα, προκαλώντας ανησυχία στον Λευκό Οίκο, για να αποκαταστήσει τις σχέσεις με τον διακηρυγμένο εχθρό του, το Ιράν.

Η Κίνα με την πράξη αυτή ουσιαστικά παραμερίζει και σε αυτό το πεδίο τον ρόλο της Ρωσίας η οποία υποχωρεί στη διεθνή σκακιέρα.

Η γέφυρα που δημιουργήθηκε μεταξύ Ιράν και Σαουδικής Αραβίας αποδείχθηκε λειτουργική για τη μείωση των αβεβαιοτήτων και τη στρατηγική σταθερότητα στον Περσικό Κόλπο.

Μόλις προχθές σε μια πανηγυρική διάσκεψη, ήλθαν σε συμφωνία με τους Χούθι (επισήμως: κίνημα Ανσαρουλάχ) για ειρήνευση στη σπαρασσόμενη από το 2014 Υεμένη. Η αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων Ιράν-Σαουδικής Αραβίας έφερε πολύ γρήγορα την απαγκίστρωση της Σαουδικής Αραβίας από τέσσερα μέτωπα στα οποία αιμορραγούσε.

Αντί λοιπόν να περιγράφουμε με επιφανειακό τρόπο μια Σαουδική Αραβία που πλησιάζει το Πεκίνο ή τη Μόσχα, πρέπει να δούμε τη στρατηγική της Σαουδικής Αραβίας ως συνεπή με τη λογική μιας πραγματικής δύναμης, αυτόνομης και αποφασισμένης να διεκδικήσει τα δικά της συμφέροντα.

Μεταξύ των προτεραιοτήτων που έχει δημοσιοποιήσει ο πρίγκιπας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν είναι ο εκσυγχρονισμός της οικονομίας του.

Ως μοντέλο θεωρείται το Ντουμπάι, περιλαμβάνει δηλαδή την προσέλκυση τουρισμού, επιχειρήσεων με ταυτόχρονη μείωση της εξουσίας των κληρικών και μέτρια απελευθέρωση των ισλαμικών κανόνων.

Σε επίπεδο υποδομών, υπάρχουν τα μεγάλα εργοτάξια που πρόκειται να μεταμορφώσουν τη φυσιογνωμία της Σαουδικής Αραβίας.

Το γιγάντιο τουριστικό θέρετρο υπό κατασκευή στην Ερυθρά Θάλασσα, το οποίο θα έχει έκταση ίση με αυτή ολόκληρου του Βελγίου. η μεγαλούπολη υψηλής τεχνολογίας 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων υπό κατασκευή στη μέση της ερήμου, 33 φορές το μέγεθος της Νέας Υόρκης.

Αυτά είναι τα έργα βιτρίνας, πίσω από τα οποία βρίσκεται μια στρατηγική που στοχεύει στη διαφοροποίηση της οικονομίας της Σαουδικής Αραβίας καθιστώντας την λιγότερο εξαρτημένη από το πετρέλαιο.

Τα αυξημένα έσοδα από το πετρέλαιο προορίζονται να αυξήσουν τη χρηματοδότηση των επενδύσεων προς όλες τις κατευθύνσεις, από παραδοσιακούς τομείς όπως ο τουρισμός έως τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Η βασική δύναμη πυρός που τροφοδοτεί τις επενδύσεις είναι το κρατικό επενδυτικό ταμείο που διαχειρίζεται 650 δισεκατομμύρια δολάρια.

Η νέα αραβική αυτοκρατορία ήδη έχει μια σημαντική διεθνή προβολή και μια δικτύωση κρατών.

Δανείζει και επενδύει σε πολλές περιοχές του κόσμου, ιδιαίτερα στη Μέση Ανατολή και την Αφρική. Υπαγορεύει τους όρους της. Συχνά ενεργεί σε συνεννόηση με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Με αυτόν τον τρόπο, έχει κερδίσει τεράστια επιρροή στην Αίγυπτο, μια χώρα κλειδί για την επιρροή που ασκούσε ιστορικά το Κάιρο στον ισλαμικό κόσμο και στη Βόρεια Αφρική.

Το Σουδάν είναι επίσης μεταξύ των πρώτων αποδεκτών νέων επενδύσεων από το σαουδαραβικό κρατικό επενδυτικό ταμείο. Άλλα 24 δισεκατομμύρια δολάρια (ανακοίνωση 2022) έχουν κατανεμηθεί σε εθνότητες για να μεγιστοποιηθεί το αποτέλεσμα.

Ο ομφάλιος λώρος που δένει την Αίγυπτο με τη Σαουδική Αραβία δεν είναι κάτι καινούργιο. Από το 2013 έως το 2020, το Ριάντ πλήρωσε 46 δισεκατομμύρια δολάρια στο Κάιρο, συμπεριλαμβανομένων δανείων από την κεντρική τράπεζα, άμεσες επενδύσεις, «φιλικές» προμήθειες πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Στο παρελθόν, ωστόσο, πολλά από αυτά τα κεφάλαια δωρίστηκαν ή δανείστηκαν με ευνοϊκούς όρους. Και μερικές φορές η Αίγυπτος, βυθιζόμενη από τη μια κρίση στην άλλη, δεν μπορούσε να τους επιστρέψει. Τώρα απαιτεί ως αντάλλαγμα να μπουν κομμάτια της αιγυπτιακής οικονομίας υπό τον έλεγχο της Σαουδικής Αραβίας. Αυτό συγκλίνει με ίδιο αίτημα του ΔΝΤ για ιδιωτικοποιήσεις.

Πολλοί δεν μπόρεσαν να κατανοήσουν την πρόσφατη-2022, μεγάλη στήριξη στην Τουρκία με 5 δις δολάρια. Ήταν μια ακόμη επιθετική κίνηση του διάδοχου πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν υποχρεώνοντας τον Ερντογάν να ζητήσει εμπράκτως συγνώμη και να ανοίξει τον δρόμο διείσδυσης της ΣΑ στην Τουρκική οικονομία.

Βέβαια η ΣΑ πριν τεθεί επικεφαλής ενός σχηματισμού Αραβικής Αυτοκρατορίας με την Αίγυπτο, τα ΗΑΕ, το Σουδάν, πρέπει πρώτα να πολεμήσει τους δαίμονές της.

Η Σαουδική Αραβία υστερεί έναντι του Μπαχρέιν, του Κατάρ και των ΗΑΕ ως επιθυμητός προορισμός σύμφωνα με την κατάταξη της HSBC.

Νέα μέτρα έχουν εξαγγελθεί που αποσκοπούν στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων και εργαζομένων. Αποτελούν μέρος της φιλοδοξίας του Σαουδάραβα διαδόχου πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν να ανοίξει τη χώρα στις διεθνείς αγορές, στοχεύοντας η πρωτεύουσα Ριάντ μέχρι το 2030, να γίνει μεταξύ των 10 μεγαλύτερων οικονομικά πόλεων του κόσμου και διπλασιάζοντας τον πληθυσμό της σε τουλάχιστον 15 εκατομμύρια!

Το 2030 χρονιά ορόσημο που θα φιλοξενήσει το παγκόσμιο κύπελο που διεκδικεί από κοινού με την Αίγυπτο και την Ελλάδα!

Ωστόσο υπάρχουν παρά πολλά παραδοσιακά εμπόδια που σχετίζονται με την αυστηρή πολιτική του βασιλείου. Την ερμηνεία και εφαρμογή του ισλαμικού νόμου.

Οι εταιρείες υποχρεώνονται να συμμορφωθούν με τους πρόσφατους κανόνες της Σαουδικής Αραβίας που για να συναλλάσσονται οι διεθνείς εταιρείες με κρατικές οντότητες θα πρέπει να έχουν δημιουργήσει περιφερειακά γραφεία στη χώρα μέχρι τον Ιανουάριο του 2024.

Αυτό ίσως μειώσει τον ρόλο του Ντουμπάι-ΗΑΕ, που αποτελεί τον κύριο επιχειρηματικό και τουριστικό κόμβο της Μέσης Ανατολής, και είναι εδώ και καιρό η προεπιλεγμένη επιλογή για τους ξένους.

Μέχρι τα τέλη του 2022, σχεδόν 80 εταιρείες έχουν υποβάλει αίτηση για άδειες για να μεταφέρουν την έδρα τους στο Ριάντ, δήλωσε ο Σαουδάραβας υπουργός Επενδύσεων Khalid Al-Falih σε πρόσφατη συνέντευξη, προσθέτοντας ότι η πόλη θα γίνει «η μεγάλη πρωτεύουσα της Μέσης Ανατολής, πολιτικά και οικονομικά.

Παρά την πρόσφατη χαλάρωση ορισμένων κανόνων, το αλκοόλ, οι εξωσυζυγικές σχέσεις και η ομοφυλοφιλία τιμωρούνται ως “ηθικά εγκλήματα” και υπάρχουν περιορισμένες επιλογές όσον αφορά τις κατοικημένες περιοχές δυτικού τύπου και τα διεθνή σχολεία.

Αν και στον σταρ του ποδοσφαίρου Κριστιάνο Ρονάλντο έχει επιτραπεί να ζήσει με την κοπέλα του Τζορτζίνα Ροντρίγκεζ ως παράνομο ζευγάρι, αφού εντάχθηκε στην Αλ Νασρ μια ομάδα ποδοσφαίρου της Σαουδικής Αραβίας πέρυσι, ελάχιστοι άλλοι έχουν το ίδιο προνόμιο. Οι αλλοδαποί διαμαρτύρονται επίσης για το χρόνο που χρειάζεται για να εξασφαλιστεί μια βίζα εργασίας, ακόμη και όταν οι τουριστικές κάρτες είναι πιο εύκολο να αποκτηθούν.

Παραμένουν τα ερωτηματικά εάν προλάβουν να προετοιμαστούν οι υποδομές, διασφαλίζοντας ότι θα υπάρχει διαθέσιμη στέγαση, νερό, αν το οδικό σύστημα μπορεί να αντέξει και ούτω καθεξής.

Το έλλειμμα κατοικιών στο Ριάντ είναι ήδη εμφανές και έχει αυξήσει σημαντικά το κόστος ενοικίασης. Το ετήσιο κόστος για ένα διαμέρισμα δύο υπνοδωματίων σε μια από τις καλύτερες γειτονιές του Ριάντ έχει αυξηθεί κατά σχεδόν 12% τον περασμένο χρόνο σε περίπου 181.000 SAR (48.260 $), σύμφωνα με τον Faisal Durrani, συνεργάτη και επικεφαλής της έρευνας για τη Μέση Ανατολή της παγκοσμίως γνωστής εταιρείας συμβούλων και μεσιτείας Knight Frank.

Όπως εξήγησαν αυτό οφείλεται γιατί περισσότεροι ξένοι επαγγελματίες που μετακινούνται στο Ριάντ, αντιμετωπίζουν περιορισμένη διαθεσιμότητα στις κατοικίες που προτιμούν οι Δυτικοί Περιοχές δηλαδή με χαλαρούς κανόνες ενδυμασίας, γυμναστήρια και πισίνες αλλά και γιατί καταγράφεται μια αυξανόμενη τάση των νεαρών Σαουδαράβων να μετακινούνται στην πρωτεύουσα για να έχουν περισσότερες ευκαιρίες εργασίας.

Υπάρχουν λαμπερά και φουτουριστικά σχέδια συγκροτημάτων που ανακοινώθηκαν εφέτος, μέσα και γύρω από το Ριάντ, όπως το Mukaab – που χαρακτηρίζεται ως «ο πρώτος βιωματικός προορισμός στον κόσμο» που θα στεγάζει εμπορικούς, οικιστικούς χώρους λιανικής και πολιτιστικούς χώρους, αλλά το πολυαναμενόμενο masterplan για την επέκταση του Ριάντ έχει καθυστερήσει για πολλοστή φορά.

Το μετρό, το οποίο επρόκειτο να ολοκληρωθεί έως το 2019, δεν έχει ακόμη ανοίξει. Η κορυφή του παγόβουνου των προβλημάτων που είναι εμφανή βρίσκεται στην πρόσφατη απόλυση του επικεφαλής της Βασιλικής Επιτροπής για την πόλη του Ριάντ, της οντότητας που είναι υπεύθυνη για την εφαρμογή του γενικού σχεδίου, υποδηλώνοντας απογοήτευση από τον διάδοχο λόγω έλλειψης προόδου.

Ωστόσο, πολλά έχουν αλλάξει στη Σαουδική Αραβία. Πληθώρα γυναικών εντάχθηκε στο εργατικό δυναμικό μετά την κατάργηση του αυστηρού ενδυματολογικού κώδικα, του διαχωρισμού φύλου και των περιορισμών οδήγησης και ταξιδιού. Έχει επίσης περιορισθεί η δύναμη του υπερσυντηρητικού θρησκευτικού κατεστημένου που προσπάθησε να επιβάλει τα διατάγματά του με τη βία σε όλους, πολίτες και μη.

Αλλά την ίδια στιγμή οι ξένοι που έρχονται στη Σαουδική Αραβία πρέπει να θυμούνται ότι οποιαδήποτε κριτική στην ηγεσία και το σύστημα μπορεί να οδηγήσει σε απέλαση, φυλακή ή χειρότερα.

Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα επιβάλλουν παρόμοιους περιορισμούς στην ελευθερία της έκφρασης, αλλά έχουν αποποινικοποιήσει τη συμβίωση, έχουν επιτρέψει τον πολιτικό γάμο και έχουν καταργήσει τα τέλη για άδειες ποτών.

Καθώς το Ντουμπάι γίνεται μια πιο ανεκτική πόλη, η μετακίνηση στο Ριάντ μπορεί να φαίνεται υποβάθμιση. Εκείνο που κάνει τη διαφορά είναι το βάθος των πλεονεκτημάτων του Ριάντ, η αξιοποίηση των οποίων φαίνεται ότι έχει δρομολογηθεί. Η ισορροπία με τα ΗΑΕ θα βρεθεί. Ίσως λίγο δυσκολότερα να συμβεί το ίδιο με την παραδοσιακή Αραβική υπερδύναμη, την Αίγυπτο, η οποία ωστόσο βρίσκεται σε δυσχερέστερη θέση.

Το 2030 δεν είναι τόσο μακριά, ίσως είναι ο λόγος που όλα δείχνουν ότι το τελικό πλαίσιο της γεωπολιτικής σκακιέρας θα έχει διαμορφωθεί από το 2040 έως το 2050 οπότε, εάν όλα πάνε ομαλά, η τελική ισορροπία μεταξύ Κίνας-ΗΠΑ και ο ρόλος των περιφερειακών δυνάμεων Ρωσίας-ΕΕ-Αραβίας-Ινδίας-Νότιο-Ανατολικής Ασίας κλπ, μπορεί να ανοίξει μια νέα εποχή στην ιστορία.

ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΑ COVID-19 ΕΛΛΑΔΑ. ΜΙΑ ΝΕΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Θα ήθελα να διευκρινίσω ότι δεν θα επικεντρωθώ, σε τομείς που συζητούνται ευρέως.

Απαντώ ευθέως στο ερώτημα της εκδήλωσης.

Τα 4 κινητήρια μεγακύματα της σύγχρονης ζωής είναι η παγκοσμιοποίηση, η τεχνολογία, οι δημογραφικές αλλαγές και το περιβάλλον. Όλες οι διαταραχές προέρχονται από την επίδραση του συνδυασμού των επάλληλων μικρότερων κυμάτων που προκαλούν. Μέχρι σήμερα η Ελλάδα ελάχιστα έως καθόλου κατάφερε να βρεθεί στην κορυφή τους για να πορευθεί ασφαλής.

Τα περίπου 70 δις, όλων των χρηματοδοτικών εργαλείων είναι η τελευταία ευκαιρία να εισέλθει η Ελλάδα νικήτρια στη νέα εποχή.

Οι οιωνοί όμως δεν είναι καλοί.

Η κυβέρνηση προπαγανδίζει ότι χρηματοδοτεί τους μικρομεσαίους.

Τα στοιχεία που έδωσε ο υποδιοικητής της τράπεζας της Ελλάδος απέδειξαν ότι ναι αυξήθηκε η τραπεζική χρηματοδότηση αλλά προς ποιους;

Προς τις μεγάλες επιχειρήσεις και μειώθηκε προς τις μικρές.

Το 90% περίπου των μικρομεσαίων δεν είχε πρόσβαση στη χρηματοδότηση.

Είναι εντυπωσιακό ωστόσο ότι 6 επιχειρήσεις έλαβαν το 50% των δανείων που χορηγήθηκαν από τον Ιανουάριο έως τον Αύγουστο του 2020.

Το 50% των χορηγήσεων το έλαβαν μόνον 6 εταιρείες!

Είναι προφανές:

Ότι ξεκίνησε ο κ Τσίπρας το συνεχίζει ο κ. Μητσοτάκης: Την πολιτική της βίαιης συρρίκνωσης των μικρομεσαίων.

Να θυμίσουμε ότι οι ΜμΕ αντιπροσωπεύουν πάνω από το 99% του συνολικού αριθμού των επιχειρήσεων στην Ελλάδα, απασχολούν το 87,9% του εργατικού δυναμικού και συνεισφέρουν το 63,5% της συνολικής προστιθέμενης αξίας.

Για να αποφευχθεί η αναποτελεσματικότητα της πολυδιάσπασης και να αυξηθεί το μέγεθος των επιχειρήσεων υπάρχουν 2 τρόποι.

Η αύξηση των μεγεθών τους να προκύψει μέσα από κλείσιμο, συγχωνεύσεις και εξαγορές.

Μάλλον συντηρητική άποψη.

Ωστόσο η εμπειρία της πανδημίας, τόσο παγκοσμίως, όσο και στην Ελλάδα, ανέδειξε και έναν άλλον, προοδευτικό δρόμο, αυτόν των στρατηγικών συνεργασιών.

Η ταχύτητα αντίδρασης που απαιτούν οι προκλήσεις της αντιμετώπισης της πανδημίας οδήγησαν σε νέα σχήματα συνεργασίας μεταξύ επιχειρήσεων, ή επιχειρήσεων και ερευνητικών κέντρων ή και φορέων του Δημοσίου, καθώς και περισσότερες συνεργασίες μεταξύ διαφορετικών κλάδων της οικονομίας.

Η κυβέρνηση μέχρι στιγμής μοίρασε 9,8 δις για την αντιμετώπιση της πανδημίας και δεν πρόβλεψε ούτε ένα ευρώ σε παράλληλο κίνητρο δικτύωσης.

Ωστόσο το πρόβλημα είναι το μακροοικονομικό.

Είναι η Κύρου ανάβαση για τη χώρα.

Η κυβέρνηση εκτιμά ότι το 2020 το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της χώρας θα συρρικνωθεί κατά -10,5%, οι πραγματικές επενδύσεις κατά -14,3%, το πρωτογενές δημοσιονομικό έλλειμμα θα διευρυνθεί στο -7,2%, το δημόσιο χρέος θα εκτοξευθεί στο 208,9% του ΑΕΠ (μνημόνιο στο 127% βέβαια με επιτόκια δανεισμού 7%), το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών χειροτερεύει ραγδαία, προσεγγίζοντας τα €10 δισ. (αναβιώνουν ξανά τα δίδυμα ελλείμματα!), η ανεργία κινείται άνω του 18%, τα εισοδήματα μειώνονται με διψήφιο ποσοστό και οι ανισότητες και η φτώχεια οξύνονται.

Η αρχική αισιοδοξία για το 2021 μετριάζεται, με την κυβέρνηση να προβλέπει ρυθμό ανάπτυξης του ΑΕΠ κοντά στο 4,5% αλλά o OOΣΑ προβλέπει μόνο 0,9%! και πρωτογενές δημοσιονομικό έλλειμμα κοντά στο -3,9% του ΑΕΠ

Το πρόβλημα θα αναδυθεί το 2022-2023 καθώς θα αναβιώσει η απαίτηση των εταίρων μας για επιστροφή στα κολοσσιαία πρωτογενή πλεονάσματα του 3,5% όπως είχε συμφωνήσει ο κ. Τσίπρας.

Να θυμίσω ότι αυτά τα πρωτογενή πλεονάσματα αποστεώνουν κάθε δυναμική ανάπτυξης.

Το ΑΕΠ της Ελλάδας μετά από όλες τις κρίσεις κατακρημνίσθηκε επιστρέφοντας στο επίπεδο του 2001-2002 στην περίοδο εισόδου στην Ευρωζώνη.

  • Πως πρέπει να διαμορφωθεί ένα βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης που να ανταποκρίνεται στις προκλήσεις της δεκαετίας;

Έχω την άποψη ότι η χώρα βρίσκεται σε εκείνο το σημείο που η επιβίωσή της δεν εξαρτάται από την απλή αλλαγή ενός υποδείγματος ανάπτυξης.

Η Ελλάδα χρειάζεται αλλαγή προτεραιοτήτων και μια στρατηγική απολύτως διαφορετική από τα όσα αναδεικνύουν τα διάφορα φόρα για τη συνήθη ανάπτυξη των χωρών.

Αλλά για να συμφωνηθεί μια αλλαγή προτεραιοτήτων πρέπει πρώτα να γίνει κοινή συνείδηση ότι, η τρίτη δεκαετία της τρίτης χιλιετίας φέρνει τεκτονικές αλλαγές στην κατάταξη των δυνάμεων παγκοσμίως.

Αυτό το μεσοδιάστημα αξιοποιεί η Τουρκία με επίσημα εκπεφρασμένο στόχο να γίνει εντός της δεκαετίας μία από τις δέκα μεγαλύτερες δυνάμεις οικονομικά και στρατιωτικά, με βάσεις σε τρεις ηπείρους, στόλο στις επτά θάλασσες και πυρηνική δύναμη.

Η Ελλάδα βρίσκεται υπό διαρκή απειλή και την κρίσιμη περίοδο κινδυνεύει να συντριβεί από τις μετακινήσεις των τεκτονικών πλακών.

Αλλαγή προτεραιοτήτων σημαίνει κυρίως προσανατολισμός στην ανάπτυξη της Αμυντικής και Ναυπηγικής βιομηχανίας ώστε οι απολύτως αναγκαίες επενδύσεις για εξοπλισμό μέσα στην τριετία 2021-2023 να θωρακίσουν τη χώρα με μεγάλη αποτρεπτική ισχύ και ταυτόχρονα να έχουν πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα στην υπόλοιπη βιομηχανία και οικονομία.

Οι εξοπλισμοί να μην αποτελέσουν βαρύ οικονομικό τίμημα αλλά πολλαπλασιαστή ισχύος, πηγή ανάπτυξης με αποδόσεις που θα απαντούν στο μεγάλο μακροοικονομικό πρόβλημα της χώρας μέσω της ταχείας μεγέθυνσης του ΑΕΠ.

Πολλά κράτη που έχουν άλλο μοντέλο ανάπτυξης, όπως η Σουηδία, διαμόρφωσαν εντούτοις μια Αμυντική Βιομηχανία που ενίσχυσε την υπόλοιπη παραγωγή και συνέβαλε σημαντικά στην εξαγωγική δραστηριότητα.

Η Τουρκία απέκτησε ικανή και τεχνολογικά προηγμένη αμυντική και ναυπηγική βιομηχανία, η οποία είχε σημαντικές συνέργειες και τεχνολογικές διασυνδέσεις με τον υπόλοιπο βιομηχανικό παραγωγικό ιστό.

Το Ισραήλ, όπου η ισραηλινή αμυντική βιομηχανία ήταν καθοριστική για τη μετατροπή της πολιτικής βιομηχανίας της σε έναν επιτυχημένο τομέα υψηλής τεχνολογίας.

Στη δική μας περίπτωση μπορεί να αποτελέσει ταυτόχρονα πυλώνας εθνικής ασφάλειας, και τεχνολογικής αναβάθμισης, να προσφέρει σημαντικές τεχνολογικές συνέργειες και ανθρώπινο κεφάλαιο σε άλλους παραγωγικούς κλάδους (spin-offs).

Η δεύτερη μεγάλη αλλαγή προτεραιοτήτων είναι ο τρόπος αντιμετώπισης των κρίσεων.

Οι κρίσεις δεν είναι πλέον τυχαία και παροδικά φαινόμενα. Αποτελούν σταθερά που πρέπει να ενσωματώνεται στα στρατηγικά σχέδια ανάπτυξης.

Η νέα κανονικότητα των διαδοχικών κρίσεων αλλάζει τις ανάγκες ενός κεντρικού σχεδιασμού.
Το χαρακτηριστικό που ανέδειξαν οι κρίσεις είναι η απομόνωση περιοχών.

Γνωρίζουμε ότι σε περιόδους κρίσης, ολόκληρες περιοχές απομονώνονται και η σημαντικότερη ενέργεια είναι η αποκατάσταση της επικοινωνίας (ενέργεια, τηλεπικοινωνίες, μεταφορές).

Επομένως μια μεγάλη, παράμετρος αυτής της πτυχής στην οικονομική δραστηριότητα, αφορά τη λειτουργία των logistics.

Η κρίση ανέδειξε την τρωτότητα επιχειρήσεων και οικονομιών σε εξωτερικά σοκ, και την ανάγκη μεγαλύτερης ανθεκτικότητας και ευελιξίας των εφοδιαστικών αλυσίδων.

Συγχρόνως, ώθησε επιχειρήσεις και κυβερνήσεις να επανεξετάσουν τις πηγές εφοδιασμού και να αναζητήσουν εναλλακτικές λύσεις, πλησιέστερα στις τελικές αγορές.

Η πανδημία, σηματοδοτεί το «τέλος εποχής» για τις γραμμικές και δύσκαμπτες, εφοδιαστικές αλυσίδες.

Άμεσα, αυτές θα πρέπει να δώσουν τη θέση τους στις εφοδιαστικές αλυσίδες του «αύριο», δηλαδή σε ευέλικτα διασυνδεμένα οικοσυστήματα που εμπλέκουν τοπικότητα, πολλούς παίκτες και αναδεικνύουν νέες σχέσεις.

Ωστόσο η μεγαλύτερη παράμετρος της δεύτερης αλλαγής προτεραιοτήτων αφορά την αποκέντρωση.

Το μεγαλύτερο δίδαγμα είναι ότι η ασφαλέστερη λύση πρόληψης και αντιμετώπισης των πρώτων επιπτώσεων μιας κρίσης είναι η αποκέντρωση.

Η περιφερειακή αποκέντρωση και η σχετική αυτάρκεια των περιφερειών

Οι αποκεντρωμένες δομές στην εποχή των κρίσεων είναι θέμα επιβίωσης αλλά και οικονομίας.

Η μόνη κυβέρνηση που υλοποίησε την αποκέντρωση ήταν του ΠΑΣΟΚ. Όλοι οι άλλοι ασχολούνται με το εκλογικό της σύστημα.

Αλλά η αποκέντρωση πρέπει να ολοκληρωθεί με τρόπο ώστε το νέο παραγωγικό μοντέλο να αποτελεί λύση στις ανισότητες που στο μεταξύ οξύνθηκαν δραματικά τόσο μεταξύ πλουσίων φτωχών όσο και μεταξύ περιφερειών.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας.

Είναι η δεύτερη σε πληθυσμό και η μεγαλύτερη σε έκταση.

Και όμως είναι από 10η έως 8η κατά καιρούς στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ.

Βρίσκεται τουλάχιστον 15 μονάδες κάτω από τον μέσο Ευρωπαϊκό όρο στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ

Η ανεργία είναι υψηλότερη του μέσου Ελληνικού όρου και η ανεργία των νέων από τις υψηλότερες της Ευρώπης.

Ελληνικές περιφέρειες αποτελούν το 40% των 10 φτωχότερων περιφερειών της Ευρώπης και με εξαίρεση την περιφέρεια Αττικής που βρίσκεται 24 μονάδες υψηλότερα από τον μέσο Ευρωπαϊκό όρο, οι 11 από τις Ελληνικές περιφέρειες βρίσκονται 10 έως 25 μονάδες κάτω από τον μέσο Ευρωπαϊκό όρο στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ

Τεράστια ανισότητα και αποτελεί όνειδος για την κυβέρνηση η αρπαγή των πόρων από το αναπορρόφητο ΕΣΠΑ των περιφερειών.

Αποτελεί όνειδος για την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και τον κ Τζιτζικώστα να αρπάξει η κυβέρνηση και να κατευθύνει σε άλλες πηγές περίπου 320 εκατομμύρια γιατί ήταν ανίκανη να τα απορροφήσει με δικά της σχέδια.

Δύο λόγια σε ότι αφορά το μοντέλο ανάπτυξης

Η Έξυπνη Ανάπτυξη είναι πεδίο στο οποίο όλοι συμφωνούν.

Για το 2019, το 19% των επενδύσεων στην Ευρώπη κατευθύνθηκε στην ψηφιακή τεχνολογία, ενώ αν συνυπολογίσει κανείς και τις υπηρεσίες προς επιχειρήσεις, το ποσοστό των επενδύσεων φθάνει το 31% και το 24% των θέσεων εργασίας

Ωστόσο, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Δείκτη Καινοτομίας για το 2019 και 2020, η Ελλάδα χαρακτηρίζεται ως «μέτρια καινοτόμα», καθώς βρίσκεται κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Ακόμη και εδώ όμως, υπάρχουν σημαντικές διαφοροποιήσεις ως προς τις επιδόσεις των περιφερειών της χώρας.

Η Κρήτη πρωτοστατεί στην καινοτομία, οι Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας, Πελοποννήσου Νοτίου Αιγαίου υστερούν σημαντικά.

Στον Ευρωπαϊκό Δείκτη Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας, σε σύνολο 28 χωρών της Ε.Ε. η Ελλάδα είναι στην 27η, προτελευταία θέση και παραμένει η χώρα με το υψηλότερο κόστος χρήσης του internet.

Τέλος για την Πράσινη Ανάπτυξη πολύ επιγραμματικά γιατί ο Γιάννης Μανιάτης είναι γνώστης.

Πρώτον Η Ελλάδα δεν πρέπει να γίνει αποθήκη του στοκ ξένων πεπερασμένων τεχνολογικά εφαρμογών.

Έχω την αίσθηση ότι η συμφωνία ΔΕΗ με την RWE έγινε για να μας πουλήσει η Γερμανία φωτοβολταϊκά και να εισπράξει τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης για την απολιγνιτοποίηση.

Δεύτερο Σπάνιες γαίες

Τα περισσότερα από τα ορυκτά που είναι απαραίτητα για την κατασκευή των φωτοβολταϊκών, των επαναφορτιζόμενων μπαταριών και των ανεμογεννητριών ελέγχονται από την Κίνα.

Ενδεικτικά, οι μπαταρίες δεν λειτουργούν χωρίς λίθιο, γραφίτη, κοβάλτιο και νικέλιο.

Επίσης, τα φωτοβολταϊκά απαιτούν άργυρο, γάλλιο, ίνδιο, τελλούριο.

Τέλος, οι ανεμογεννήτριες δεν κατασκευάζονται μόνο από χάλυβα, αλλά και από αλουμίνιο, χαλκό και σπάνιες γαίες.

Όλα αυτά τα ορυκτά ελέγχονται κυρίως από την Κίνα.

Η παραγωγή ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας για να φτάσει στο απόλυτο θα έπρεπε να σκαφτεί όλη η γη. Αντί δηλαδή να προστατευθεί η υφήλιος θα οδηγηθεί σε εξόντωση.

Αυτός ο περιορισμός ανεβάζει την αξία της κυκλικής οικονομίας σε πρώτη προτεραιότητα εξοικονόμησης ενέργειας και αειφόρου ανάπτυξης.

Η κυκλική οικονομία μπορεί να δημιουργήσει περαιτέρω ώθηση ανάπτυξης των περιφερειών και της συνέργειας των περιφερειών με την έρευνα και την καινοτομία.

Γιατί δεν είναι η απλή ανακύκλωση υλικών

Η κυκλική οικονομία αφορά σειρά ενεργειών που ξεκινούν από την ανακύκλωση και φτάνουν στο σχεδιασμό και παραγωγή υλικών από ανακυκλώσιμες πρώτες ύλες ώστε η τελική κυκλικότητα να είναι πλήρης.

Κλείνω με την εξής διευκρίνηση:

Κατά την άποψή μου, η αρχή ενός προοδευτικού μοντέλου ανάπτυξης

είναι ότι πρέπει να υπηρετεί τον άνθρωπο,

να προσθέτει σε καλύτερες συνθήκες διαβίωσης του,

το αποτέλεσμα της παραγόμενης υπεραξίας να είναι δίκαια κατανεμημένο για όλους,

να σέβεται το περιβάλλον και να προστατεύει τη φύση.

Επερχόμενη κατάρρευση του Δυτικού μοντέλου όπως το γνωρίσαμε

Το προσφυγικό στην Ευρώπη είναι μια θρυαλλίδα, μια αφορμή που αναδύει την εικόνα της παράλυσης. Οι εκλογές στην Αυστρία, το δημοψήφισμα της Βρετανίας, οι εκλογές στην Ισπανία και την Γαλλία αλλά και οι εκλογές τον επόμενο χρόνο στη Γερμανία, όποιο και να είναι το τελικό αποτέλεσμα θα αναδείξουν ένα κοινό στοιχείο. Την κόλαση της πολιτικής και των πολιτικών με τη μορφή που γνωρίσαμε τελευταία.

Εάν το Ηνωμένο Βασίλειο μείνει τελικώς εντός Ε.Ε. σε μια Ευρώπη που ασχολείται μόνο με το εθνικό συμφέρον των ισχυρών θα καταρρεύσει μαζί της. Εάν πάλι αποχωρήσει, η Ε.Ε. με τη μορφή που τη γνωρίσαμε θα πάψει να υπάρχει. Ποια θα είναι τα μεγέθη της επερχόμενης οικονομικής ανατροπής? Η κεντρική τράπεζα του Ηνωμένου Βασιλείου προετοιμάζεται συστηματικά και ήδη ανακοίνωσε ότι θα τροφοδοτήσει με ρευστότητα σε τρεις συγκεκριμένες ημερομηνίες. Η λίρα αρχικώς θα υποτιμηθεί. Υπάρχουν μελέτες για ανατροπή στο εμπορικό ισοζύγιο καθώς το 25% προέρχεται από τις σχέσεις με τις χώρες της Ευρωζώνης, υπάρχουν και κάποιοι φόβοι ότι το city θα πάψει να είναι το μεγάλο οικονομικό κέντρο.

Η προετοιμασία της Ευρώπης ποια είναι? Δεν εμφανίστηκε καμιά μελέτη. Το προφανές είναι ότι η οικονομική της δύναμη θα μειωθεί και το Ευρώ θα υποτιμηθεί. Η άνοδος του δολαρίου θα είναι ισχυρή, σε πρώτη φάση και η άνοδος του χρυσού. Αλλά για πόσο ακόμη θα αντέξει η Ευρώπη με τα παλιά κουρελιασμένα ρούχα?

Το 2016 είναι το έτος της αποσύνθεσης των παλιών πολιτικών. Ο Μάριο Ντράγκι δεν μπορεί να κερδίσει το στοίχημα όσο είναι διάχυτη η κρίση εμπιστοσύνης. Για να κερδίσει χρειάζεται διεύρυνση της πίττας με νέες επενδύσεις. Ποιός θα επενδύσει σε ασταθές πολιτικά και οικονομικά περιβάλλον. Ποιος θα επενδύσει εάν το Ηνωμένο Βασίλειο αποχωρήσει. Ποιος θα επενδύσει πριν τις εκλογές στην Αυστρία, την Ισπανία αλλά κυρίως την Γαλλία το φθινόπωρο και την Γερμανία το 2017. Ποιος θα επενδύσει σε μια Ευρώπη που ηγεμονεύεται από εθνικές στρατηγικές, που μόνο Ενωμένη δεν είναι. Ποια θα είναι τα σημάδια που θα μείνουν από το κύμα, ενδεχομένως το τσουνάμι της κρίσης εμπιστοσύνης των πολιτών. Ωστόσο εάν δεν υπάρξουν νέες επενδύσεις, η επικείμενη νέα αύξηση της φορολογίας στα περισσότερα σημεία της Ευροζώνης θα προκαλέσει νέα συρρίκνωση, νέα φοροδιαφυγή και αναζήτηση ασφαλέστερων λιμανιών απόδοσης κεφαλαίων, εκτός Ε.Ε.

Τις διαμορφωμένες τάσεις είναι αδύνατο να ανατρέψουμε, αλλά καθένας μπορεί να προετοιμαστεί όσο είναι εφικτό. Η Ευρώπη σύντομα θα τεθεί εκ των πραγμάτων σε στρατηγικό δίλημμα. Κρίση στην Ευρώπη σημαίνει κύμα κρίσεων διεθνώς ανά την υφήλιο. Οι μεγάλες οικονομικές αλλαγές φέρνουν και αντίστοιχες κοινωνικές. Ενδεχομένως το 2018 να έχει ολοκληρωθεί η αποσύνθεση του παλιού μοντέλου. Ωστόσο το νέο μοντέλο θα πάρει αρκετό χρόνο μέχρι να ολοκληρωθεί και να ισορροπήσει. Ένα είναι σίγουρο ότι τίποτε δεν μένει στάσιμο.

Ο εφιάλτης της κυβέρνησης

Ποιος είναι ο εφιάλτης της κυβέρνησης;;;

Να υποχρεωθεί σε λίγους μήνες να κάνει περικοπές στο Δημόσιο.
Η μόνη ατζέντα διαπραγμάτευσης των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ είναι να φορτώνουν με νέους φόρους τους Έλληνες, αντί να προχωρήσουν σε περικοπές δαπανών. Αυτή είναι η αιτία που ο λογαριασμός μεγαλώνει και καλούνται να λάβουν επιπλέον προληπτικά μέτρα 3,6 δις.
Από το 1,5 δις μέτρων για το 2015 που ζητούσε η τρόϊκα αντί των 900 εκ. το mail Χαρδούβελη, κατέληξε η διαπραγμάτευση Τσίπρα σε λήψη μέτρων 3 δις άμεσα το καλοκαίρι του 2015 και 5,6 δις για 2016-2017.

Προσοχή σε μια από τις πολλές αντιφάσεις: Ο υπουργός Οικονομικών δίνει μάχη να μην μειωθεί το αφορολόγητο και θιγούν οι πιο αδύνατοι και μάλιστα φτάνει στο σημείο να απειλεί με παραίτηση. Την ίδια στιγμή όμως έχει συμφωνήσει να επιβάλλει ένα κύμα άδικων για τους πιο αδύνατους έμμεσων φόρων. Αυξάνει τη φορολογία στη συνδρομητική τηλεόραση, στο φυσικό αέριο, στην κινητή τηλεφωνία, στα τσιγάρα, στα καύσιμα και ο κατάλογος δεν έχει τέλος, καθώς κάνει ότι μπορεί για να μην κόψει δαπάνες. Οι φόροι είναι εύκολοι, η μείωση των δαπανών όχι.

Η δυνατότητα των Ελλήνων να πληρώσουν κι άλλους φόρους έχει εξαντληθεί. Η Κυβέρνηση κάνει ότι δεν το αντιλαμβάνεται. Το κουαρτέτο όμως γνωρίζει ότι η φοροδοτική ικανότητα των πολιτών έχει εξαντληθεί και τα μέτρα που προτείνει η ελληνική πλευρά δεν τους ικανοποιούν γιατί αφορούν την ίδια αφυδατωμένη φορολογικά πίττα. Τα μέτρα θεωρούνται αόριστα από το κουαρτέτο και η μοναδική κόκκινη γραμμή της ελληνικής διαπραγματευτικής ομάδας είναι σταθερά να μην θίξουν καθόλου ή να αγγίξουν όσο λιγότερο μπορούν τις δαπάνες. Αυτός είναι ο λόγος που το κουαρτέτο ζητά να ληφθούν επιπλέον προληπτικά μέτρα 3,6 δις. τα οποία θα είναι επικεντρωμένα στις δαπάνες και θα ενεργοποιούνται με σχεδόν αυτοματοποιημένες διαδικασίες.

Κορυφαίος Φορολογικός Παράδεισος οι ΗΠΑ

Μια νέα μελέτη από το Κόμμα των Πρασίνων στη Γερμανία τοποθετεί τις ΗΠΑ στην κορυφή της λίστας των φορολογικών παραδείσων για τους ξένους επενδυτές. Έχουν επισημανθεί τα βασικά κράτη στη μελέτη τους.

Πράγματι οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, αναδύονται σε κορυφαίο (3η θέση) φορολογικό παράδεισο μετά από το κτύπημα της Ελβετίας (παραμένει πρώτη), των νήσων Κέιμαν (5η θέση), και του Παναμά (μόλις στη 14η θέση). Μπορείτε να έχετε το απόρρητο στις ΗΠΑ σε πολιτείες όπως η Delaware- Ντελαγουέρ, Nevada-Νεβάδα, South Dakota-Νότια Ντακότα και το Wyoming-Ουαϊόμινγκ.Αυτές οι πολιτείες τώρα ανταγωνίζονται μεταξύ τους για την παροχή του απόρρητου στους ξένους που το επιδιώκουν.

Ωστόσο, πολλοί είναι αυτοί που τώρα μόλις μεταναστεύουν στην Αμερική. Η ισχυρή κεφαλαιακή ροή που εισρέει στις ΗΠΑ από υπεράκτιες είναι εκπληκτική. Περίπου 3.000 εκατομμυριούχοι από την Ελλάδα, 10.000 εκατομμυριούχοι από τη Γαλλία, 6.000 εκατομμυριούχοι από την Ιταλία, 2.000 εκατομμυριούχοι από την Ισπανία, και περίπου 2.000 εκατομμυριούχοι από τη Ρωσία έχουν όλα μεταναστεύσει στις ΗΠΑ.

Η τάση αυτή επιταχύνεται δυναμικά καθώς οι εντάσεις μεταξύ μουσουλμάνων και χριστιανών αυξάνονται σε όλη την Ευρώπη. Μετά την αποκάλυψη των εγγράφων του Παναμά, στην οποία οι Αμερικανοί είχαν το μικρότερο μερίδιο, η τάση αυτή αυξάνει ταχύτατα.

Μισές αλήθειες στη διαμάχη Ντράγκι-Σόϊμπλε για τα αρνητικά επιτόκια

Μετά τις σφοδρές επιθέσεις του Σόϊμπλε και των δορυφόρων του για την πολιτική οικονομικής χαλάρωσης που ακολουθεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ο πρόεδρός της Μάριο Ντράγκι απάντησε προχθές με ομιλία του σε συνέδριο στη Φραγκφούρτη. Αλλά τόσο ο ένας όσο κυρίως ο δεύτερος που είχε μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση απέφυγε να εστιάσει στο πραγματικό πρόβλημα.

Όπως ανέφερε ο Μάριο Ντράγκι η νομισματική χαλάρωση είναι το σύμπτωμα και όχι η αιτία της κρίσης. Είναι σαφές ότι υπερασπίζεται την άποψη ότι τα αρνητικά επιτόκια είναι ένα εργαλείο για την αντιμετώπιση της κρίσης αλλά είναι εξίσου σαφές ότι η χρήση εργαλείων συνοδεύεται από προϋποθέσεις που εάν δεν συντρέξουν, το εργαλείο καθίσταται εξίσου αναποτελεσματικό.

Για παράδειγμα, προκειμένου να στηρίξει την άποψή του, ανέφερε ότι η Κεντρική τράπεζα της Ιαπωνίας χρησιμοποιεί τα σχεδόν μηδενικά επιτόκια από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, το ίδιο χρησιμοποίησε η FED στις ΗΠΑ από το 2008 έως το τέλος του 2015 και το Ηνωμένο Βασίλειο είναι κοντά στο μηδέν για 7 χρόνια. Ωστόσο το εύλογο ερώτημα είναι γιατί η Ιαπωνία εξακολουθεί να βρίσκεται βυθισμένη σε διαρκή ύφεση και η ανάκαμψη των Ηνωμένων Πολιτειών να είναι τόσο ασθενική μέχρι στιγμής, παρά το γεγονός ότι η πολιτική αρνητικών επιτοκίων συνοδεύτηκε από το φαινόμενο «Helicopter Money» έβρεχε δηλαδή χρήματα που αφειδώς έκοβε η FED την εποχή Μπεν Μπερνάνκε.

Ο Μ. Ντράγκι ανέφερε επίσης ότι το 18% της παγκόσμιας οικονομίας, βάσει ΑΕΠ, λειτουργεί σε περιβάλλον μηδενικών επιτοκίων και εάν υπολογιστούν τα κράτη με επιτόκια από 0% έως 1% τότε καλύπτει το 40% της παγκόσμιας οικονομίας. Ωστόσο αδυνατεί να εξηγήσει γιατί η κρίση εξακολουθεί να έχει παγκόσμια χαρακτηριστικά και οι προβλέψεις ανάκαμψης είναι αναιμικές (τόσο ο ΟΟΣΑ όσο και το ΔΝΤ αναθεωρούν διαρκώς προς τα κάτω τις προβλέψεις τους), ακόμη και όταν επιχειρεί μια ανάλυση στις αποδόσεις των επενδύσεων. Αρκείται σε μια γενική ευχή για μία καλύτερη ισορροπία ανάμεσα στην αποταμίευση και την επένδυση που θα προέλθει από την υλοποίηση των αναγκαίων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.

Η αλήθεια είναι ότι τα σχεδόν μηδενικά και τα αρνητικά επιτόκια πλήττουν τις αποταμιεύσεις, τα δημόσια ασφαλιστικά ταμεία, τις τράπεζες, τις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες και κυρίως το επιχειρηματικό μοντέλο ανάπτυξης. Στον αντίποδα βρίσκεται εξίσου αρνητικά και η εκμετάλλευση της κρίσης για επιδίωξη εθνικών στόχων εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πράγματι η Γερμανία βρίσκεται στην κορυφή της ανισορροπίας του Ευρωπαϊκού μοντέλου καθώς η Ε.Ε. έχει καταφέρει να επιτύχει σήμερα πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών λίγο πάνω από το 3% του ΑΕΠ αλλά η Γερμανία απολαμβάνει πλεόνασμα 5% για μια δεκαετία τώρα. Τα επιτόκια δανεισμού της Γερμανίας είναι μηδενικά και ενίοτε αρνητικά με διαφορά τουλάχιστον 2,5% από τον μέσο Ευρωπαϊκό δανεισμό ομολόγων. Οι Γερμανικές τράπεζες γεμίζουν με τις αποταμιεύσεις των χωρών του Νότου ως «ασφαλέστερες» κατά την περίοδο της κρίσης χρέους.

Ανεξέλεγκτο χρέος και Υπερφορολόγηση Αιτίες της επερχόμενης κρίσης

Ο Βολ. Σόϊμπλε πρόσφατα επέκρινε την απόφαση του προκατόχου του Σοσιαλδημοκράτη Υπουργού οικονομικών Πέερ Στάινμπρουκ που επέβαλε φορολογία 25% στην απόδοση κεφαλαίων. Συντάχθηκε με εκείνους που επικρίνουν τον πρώην ΥΠΟ της Γερμανίας γιατί η φορολογία εισοδήματος φθάνει το 45%. Ενώ της απόδοσης κεφαλαίων μόνο στο 25%. Ως αποτέλεσμα της κριτικής του ο νυν ΥΠΟ της Γερμανίας ανακοίνωσε ότι θα αυξηθεί και η φορολογία των κεφαλαίων στα ίδια επίπεδα με του εισοδήματος αλλά μετά το 2017, δηλαδή μετά τις εκλογές.

Ωστόσο δύο επισημάνσεις που έκανε ακριβώς την ίδια στιγμή για το ίδιο θέμα δείχνουν το μέγεθος της άρνησης να αντιμετωπιστεί το πραγματικό πρόβλημα.

Για τον προκάτοχό του είπε ότι είχε δίκιο όταν τον δικαιολογούσε τότε, λέγοντας: «καλύτερα να έχουμε το 25% από κάτι παρά το 45% του τίποτα».

Ο Σόιμπλε επισήμανε ταυτόχρονα ότι η φορολόγηση των εισοδημάτων από κεφάλαια είναι όλο και πιο δύσκολη σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο, στον οποίο πολλοί κρύβουν τον πλούτο τους σε μυστικούς τραπεζικούς λογαριασμούς σε φορολογικούς παραδείσους ή σε κράτη του εξωτερικού. Θα επισημάνω απλώς ότι η Deutsche Bank AG είναι η μεγαλύτερη τράπεζα παγκοσμίως σε ενεργητικό μετά τις Κινεζικές, αλλά με παρουσία σε κάθε γωνιά της γης.

Το εύλογο ερώτημα που αναδύεται επομένως είναι γιατί το 25% να γίνει 45% Γιατί δεν μπορεί το 45% να γίνει 25%. Αυτή ακριβώς η μείωση φόρου από μόνη της θα έδινε αισθητή ώθηση στην κατανάλωση και θα καθιστούσε πιο αξιοπρεπή τη διαβίωση των μισθωτών. Γιατί να γίνεται το κυνήγι της χίμαιρας για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής μιας υπερφορολόγησης των πάντων, δεδομένου ότι οι ισχυροί κατά γενική ομολογία βρίσκουν τρόπους να διαφύγουν και την ίδια στιγμή οι εργαζόμενοι, μισθωτοί και μικρομεσαίοι επιχειρηματίες καλούνται να πληρώσουν όλο και περισσότερα.

Με τις πολιτικές υπερκατανάλωσης δημοσίων δαπανών, το παγκόσμιο χρέος έφθασε σε επίπεδα που δεν είναι εξυπηρετήσιμο. Οι πολιτικοί αφοσιωμένοι μόνο σε ένα στόχο, να χτίσουν την εξουσία τους οδήγησαν τις κοινωνίες σε μεγαλύτερο δανεισμό που απαιτεί μεγαλύτερο βάρος εξυπηρέτησης και στον υφιστάμενο δανεισμό, νέοι πολιτικοί και νέα σχήματα εξουσίας πρόσθεσαν νέο δανεισμό. Η κρίση χρέους του 2007 που προκάλεσε την παγκόσμια οικονομική κρίση αντιμετωπίστηκε με τα εργαλεία που σήμερα προσπαθεί να εφαρμόσει στην Ευρώπη ο Μάριο Ντράγκι. Αλλά έκτοτε το παγκόσμιο χρέος εκτινάχθηκε και πολλαπλασιάστηκε. Μια νέα κρίση μόλις ξεσπάσει θα έχει πολύ σοβαρότερες συνέπειες σε σχέση με το 2008 και ενδεχομένως θα βρει ανέτοιμες τις κυβερνήσεις καθώς εξαντλήθηκαν όλα τα μέσα αντιμετώπισής της.

Πως να έχει εύρυθμη λειτουργία η οικονομία σε ένα διεθνές περιβάλλον με την συνολική χρηματιστηριακή αξία να είναι από 3 έως 5 φορές υψηλότερη του παγκόσμιου ΑΕΠ, τα διαθέσιμα κεφάλαια και οι υπόλοιπες μορφές διαθεσίμων των τραπεζών παγκοσμίως να αντιστοιχούν μόλις στο 1/3 των συνολικά αποταμιευμένων κεφαλαίων και τον δανεισμό των κυβερνήσεων να διευρύνεται, να ανατροφοδοτείται σε μια αέναη διαδικασία όπου το τέλος θα είναι η υποχρεωτική και ενδεχομένως βίαιη διαγραφή χρέους. Το χρέους των χωρών παγκοσμίως είναι πολλαπλάσιο των πλεονασμάτων και των αποθεμάτων των χωρών. Σχεδόν όλοι δανείζονται και ο δανεισμός παρά τις κρίσεις διογκώνεται μέχρι που καθίσταται μη εξυπηρετήσιμος όσο υψηλές αποδόσεις να πετύχουν οι γενιές του επόμενου αιώνα.

Κρίση εμπιστοσύνης αιτία κατάρρευσης του μοντέλου πολιτικής

Η επεκτατική φορολογική πολιτική που προαναγγέλλεται για την επόμενη τριετία σχεδόν παγκοσμίως αλλά με βασικό πυρήνα την ΕΕ μπορεί να διαμορφώσει μια εικόνα φορολογικής βουλιμίας. Η υπερφορολόγηση κάθε δραστηριότητας ακόμη και μη οικονομικής ή καταναλωτικής έχει μια σταθερά. Οι ισχυροί κατά γενική ομολογία βρίσκουν τρόπους να διαφύγουν. Αντιθέτως οι ίδιοι φορολογούμενοι καλούνται να πληρώσουν όλο και περισσότερα. Κάθε απόπειρα κυβερνήσεων να διευρύνουν τη φορολογική βάση προς αυτούς που διαφεύγουν καταλήγει άκαρπη με ελάχιστες πρόσκαιρες εξαιρέσεις.

Αυτή η κατάφορη κοινωνική αδικία είναι που έχει γίνει πλέον ορατή καθώς οι κυβερνήσεις ψάχνουν για όλο και περισσότερους φόρους. Αυτή η κοινωνική αδικία είναι η πρώτη στιβάδα της κρίσης εμπιστοσύνης στην πολιτική και τους πολιτικούς.

Τα Panama papers είναι το πλέον σύγχρονο παράδειγμα των αδιεξόδων του σημερινού μοντέλου. Υποτίθεται ότι η διαρροή εκατομμυρίων σελίδων θα τροφοδοτούσε με υλικό για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής. Υποτίθεται ότι θα γινόταν χρήση από τις κυβερνήσεις για να πιεστούν ορισμένες πλευρές στη διεύρυνση της φορολογικής βάσης. Ποια ήταν όμως τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα;

Πρώτον διαπιστώθηκε ότι υπήρχαν offshore εταιρείες στις οποίες δεν μπορούσαν να φανούν οι πραγματικοί ιδιοκτήτες καθώς υπάρχουν μεταξύ των άλλων περιοχών ανά την υφήλιο, πολιτείες των ΗΠΑ πχ Νεβάδα όπου καθένας μπορεί να συστήσει εταιρεία χωρίς να φαίνονται τα προσωπικά του στοιχεία και στη συνέχεια αυτή η εταιρεία να συστήσει μια υπεράκτια εταιρεία στον Παναμά ή αλλού. Επομένως το κυνήγι της φοροαποφυγής καταλήγει στον ίδιο περίπου κύκλο νόμιμων ή ημινόμιμων μικρομεσαίων.

Δεύτερον τις πρώτες μόλις ημέρες της δημοσίευσης, ταυτοποιήθηκαν 72 πολιτικοί από όλο τον κόσμο. Όσοι αρχικώς πίστεψαν ότι θα έφερναν σε δύσκολη θέση τον Βλ. Πούτιν γρήγορα αντιλήφθηκαν ότι το μεγάλο διακύβευμα ήταν η κρίση εμπιστοσύνης στην πολιτική και τους πολιτικούς παγκοσμίως. Η εμμονή των πολιτικών να διογκώνουν το δημοσιονομικό έλλειμμα και το δημόσιο χρέος κάθε χώρας για τις δικές τους κομματικές ανάγκες και σπατάλες ή για τον δικό τους πλουτισμό και ως αντίβαρο να ζητούν βαρύτερη φορολόγηση των ήδη φορολογούμενων, έχει διαμορφώσει την δεύτερη στιβάδα της κρίσης εμπιστοσύνης στην πολιτική.

Η κρίση εμπιστοσύνης όσο διευρύνεται στον λαό, οδηγεί σε ανάγκη για περαιτέρω διεύρυνση εξουσιών. Το ήδη προβληματικό μοντέλο της αντιπροσωπευτικής διακυβέρνησης (Repubblica-ΛατίνοΙταλικά ή Republic Αγγλικά) το οποίο καθιέρωσαν επί Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας στη θέση της Δημοκρατίας/Democracy, ολισθαίνει σε αυταρχικό-ολιγαρχικό. Φαινόμενα σαν του Ντόναλντ Τράμπ, της Αυστρίας και της Λεπέν στη Γαλλία δεν είναι παρά τα συμπτώματα της κρίσης.

Η ΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ ΚΑΙ Η ΑΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΑΚΡΟΔΕΞΙΑΣ

Η ρήξη με τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές είναι μονόδρομος.

Ο νέος πρόεδρος και η νέα ηγεσία έχουν βαρύ φορτίο επιστροφής στις ρίζες με σύγχρονες προσαρμογές.

Το ΠΑΣΟΚ είναι το μόνο στην χώρα που μπορεί να αναστήσει την ελπίδα της Δημοκρατικής Ελλάδας. Γιατί το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα είναι το μόνο κόμμα που εφάρμοσε προοδευτικές και Σοσιαλιστικές πολιτικές.

Ο ΣΥΡΙΖΑ επικαλέστηκε την προοδευτική πολιτική αλλά ως κυβέρνηση ποτέ δεν την εφάρμοσε. Ειδικά σήμερα με Κασσελάκη πρόεδρο έχει εγκλωβιστεί ολοκληρωτικά στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές.

Μετά τη συμφωνία του Μάαστριχτ τα προοδευτικά κόμματα αντιμετώπισαν μια σοβαρή πρόκληση καθώς υιοθέτησαν ή ανέχθηκαν νεοφιλελεύθερες πολιτικές.

Αυτή η τάση σε βάθος τριακονταετίας απέδειξε ότι όχι μόνο μειώνει τις δυνάμεις τους, αλλά ενισχύει την ακροδεξιά.

  • Οι ιδιωτικοποιήσεις, με τη μεταφορά δημόσιων υπηρεσιών και επιχειρήσεων στον ιδιωτικό τομέα.
  • Η απορρύθμιση εργασίας και παραγωγής, με τη μείωση των κανονισμών που περιορίζουν την ασύδοτη επιχειρηματική δραστηριότητα, τα καρτέλ και τα μονοπώλια.
  • Η Μείωση των Δημόσιων Δαπανών, με τον περιορισμό της κρατικής παρέμβασης και των κοινωνικών δαπανών.
  • Η Ρευστοποίηση των Κοινωνικών Δεσμών με στόχο την κατάργηση του πυρήνα της οικογένειας και τη δημιουργία ατόμων χωρίς παιδεία, περιπλανώμενων σε μια άμορφη μάζα.
  • Η Αποξένωση από τη Δημοκρατία, με τη λειτουργία της πολιτικής σε ελεγχόμενο από τα συμφέροντα περιβάλλον που μετατρέπει τα κόμματα Ανώνυμες Εταιρείες υποκαταστήματα του οικονομικού κατεστημένου. Κοινοβούλιο και κράτος αντί να παράγουν πολιτική εκτελούν τις οδηγίες των λόμπυ.

 

Η διολίσθηση σε αυτές τις πολιτικές σταδιακά αλλά σταθερά οδήγησαν στην Απώλεια Ταυτότητας και Αξιοπιστίας των Σοσιαλιστικών και Δημοκρατικών Προοδευτικών Παρατάξεων.

Όταν τα προοδευτικά κόμματα υιοθετούν νεοφιλελεύθερες πολιτικές, χάνουν την παραδοσιακή τους ταυτότητα. Οι ψηφοφόροι δεν βλέπουν πια σε αυτά έναν υπερασπιστή των κοινωνικών δικαιωμάτων και της ισότητας, αλλά μια προέκταση των κεντροδεξιών κομμάτων. Αυτό οδήγησε σε απώλεια αξιοπιστίας και εμπιστοσύνης.

Οδήγησε σε αποξένωση των Βασικών Υποστηρικτών στρωμάτων και τάξεων. Τα προοδευτικά κόμματα, υποστηρίζοντας νεοφιλελεύθερες πολιτικές, αποξενώνουν τους παραδοσιακούς υποστηρικτές τους. Οι εργαζόμενοι, οι συνταξιούχοι, οι μικρομεσαίοι και τα χαμηλά εισοδηματικά στρώματα, που πλήττονται περισσότερο από αυτές τις πολιτικές, αισθάνονται προδομένοι και αναζητούν άλλες πολιτικές λύσεις.

Η απογοήτευση και η αποξένωση των ψηφοφόρων από τα προοδευτικά κόμματα οδήγησε στην ενίσχυση της ακροδεξιάς.

Η ακροδεξιά εκμεταλλεύεται την ανησυχία και τον θυμό των πολιτών, προσφέροντας απλοϊκές λύσεις σε σύνθετα προβλήματα και προωθώντας ένα ρητορικό αφήγημα που εστιάζει στην ταυτότητα και την ασφάλεια.

 

Ποιος από τους υποψήφιους προέδρους του ΠΑΣΟΚ έχει το ιδεολογικό υπόβαθρο να έρθει σε ρήξη με τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές;

Ποιος θα παρουσιάσει ένα πλαίσιο σοβαρής κριτικής στο νεοφιλελευθερισμό και το περίγραμμα ενός συνεκτικού σχεδίου πολιτικών που υπηρετούν τον λαό;

Ο Νίκος Ανδρουλάκης απέτυχε. Απέτυχε να ορθώσει κριτικό λόγο στο νεοφιλελευθερισμό, απέτυχε να προωθήσει πολιτικές έξω από το κάδρο των κυρίαρχων οικονομικών πολιτικών.

 

Επιχείρησε κάποιες, λίγες, τεχνικές παρεμβάσεις σε πολιτικές της κατεστημένης οικονομίας και στο πλαίσιο αυτό το ΠΑΣΟΚ υπερψήφισε το 68,88% των διατάξεων νόμων της ΝΔ.

 

Για να επανακτήσουν την εμπιστοσύνη των πολιτών και να αντιμετωπίσουν την άνοδο της ακροδεξιάς, τα προοδευτικά κόμματα και φυσικά το ΠΑΣΟΚ πρέπει να επανεξετάσουν τις πολιτικές τους και να επανασυνδεθούν με τις βασικές τους αξίες:

 

  • Να τολμήσει επιστροφή στις Ρίζες με σύγχρονες πολιτικές.
  • Να επανεξετάσει και επαναπροσδιορίσει τις βασικές αρχές και αξίες του Κινήματος.
  • Να προωθήσει πολιτικές που υποστηρίζουν την κοινωνική δικαιοσύνη, την ισότητα και την προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων.
  • Να τολμήσει πολιτικές που υποστηρίζουν την Εθνική Ασφάλεια απέναντι στον Τουρκικό επεκτατισμό και την παράνομη μετανάστευση.
  • Να υποστηρίξει πολιτικές που ενισχύουν τη δημογραφική αναγέννηση με πρωτοποριακές μορφές αποκέντρωσης και κοινωνική ασφάλεια ιδιαίτερα στην εργαζόμενη μητέρα.
  • Να φέρει στο επίκεντρο την Κοινωνική Αλληλεγγύη. Την ενίσχυση των κοινωνικών πολιτικών και των δημόσιων υπηρεσιών, με στόχο την υποστήριξη των πιο ευάλωτων ομάδων της κοινωνίας. Την επάνοδο της απρόσκοπτης πρόσβασης στην υγεία και την εκπαίδευση.
  • Να προκαλέσει και όχι να απομακρύνει την Ενεργή Συμμετοχή των Πολιτών. Την προώθηση της συμμετοχικής δημοκρατίας, δίνοντας φωνή στους πολίτες και ενισχύοντας τη διαφάνεια και τη λογοδοσία στην πολιτική διαδικασία.
  • Να δικτυωθεί με Συμμαχίες και Συνεργασίες. Με τη δημιουργία συμμαχιών με κοινωνικά κινήματα, συνδικάτα και άλλες προοδευτικές δυνάμεις, για την αντιμετώπιση των κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων. Αυτής της μορφής η συνεργασία μπορεί να προσφέρει μια πιο ολοκληρωμένη και ισχυρή απάντηση στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι πολίτες.
  • Να αλλάξει ριζοσπαστικά την πολιτειακή εξουσία και να εισάγει μορφές αποδυνάμωσης του πρωθυπουργικοκεντρικού μοντέλου, ενίσχυσης του ελέγχου του Κοινοβουλίου και του Συντάγματος, ισότητας και διαφάνειας των εκπροσώπων του λαού.

Ο κομματικός διαγκωνισμός για την κατάκτηση κάποιου χωρίς ιδεολογία Κέντρου προκαλεί ιδεολογικό συνωστισμό σε άχρωμες πολιτικές διαχείρισης του πλαισίου που θέτει το σάπιο οικονομικό κατεστημένο.

Αυτό ακριβώς έχει υποστεί το ΠΑΣΟΚ, με εμφανέστερο τρόπο από άλλες προεδρίες, με τις προεδρίες Βενιζέλου και Ανδρουλάκη.

Η υιοθέτηση νεοφιλελεύθερων πολιτικών από τα προοδευτικά κόμματα και το ΠΑΣΟΚ αποδείχθηκε ότι οδηγεί σε μείωση της υποστήριξής τους και ενισχύει την άνοδο της ακροδεξιάς.

Για να αντιμετωπίσει αυτήν την πρόκληση, το ΠΑΣΟΚ όπως και τα άλλα προοδευτικά κόμματα, πρέπει να επιστρέψει στις ρίζες του.

Μόνο έτσι θα μπορέσει να επανακτήσει την εμπιστοσύνη των πολιτών και να αντιμετωπισθεί η άνοδος της ακροδεξιάς.

Από τους υποψήφιους, θεωρώ την λιγότερο σοβαρή υποψηφιότητα της Μ. Αποστολάκη. Εκτός των άλλων που προσάπτεται στην πολιτική της ιστορία, ως παιδί του Βενιζέλου συνωστίζεται στην περιοχή της άχρωμης πολιτικής.

Στην ίδια περιοχή κινούνται, εάν εκδηλώσουν υποψηφιότητα, η Γιαννακοπούλου και η Διαμαντοπούλου.

Ο Μιχάλης Κατρίνης παρόλο που έδειξε κάποια στοιχεία ιδεολογικής σχέσης με τις ρίζες του ΠΑΣΟΚ, αυτοπαγιδεύτηκε με την αρχική συνεργασία του με Ανδρουλάκη.

Χάρης Δούκας και Π. Γερουλάνος έχουν παρουσιάσει δείγματα ριζοσπαστικής σκέψης. Μένει να το εξελίξουν και να το αποδείξουν.

ΑΠΟΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ Ή ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗ?

Αποσυγκέντρωση ή αποκέντρωση;

Ο Χάρης Δούκας και ο Μιχάλης Κατρίνης στις θέσεις που έχουν εκφράσει αναφέρονται ρητά στην αποκέντρωση.

Για τον Ν. Ανδρουλάκη δεν συζητάμε διότι, ό,τι και να επαγγέλλεται εφάρμοσε στην πράξη το πλέον συγκεντρωτικό μοντέλο εξουσίας.

Εξάλλου, είναι ο μόνος πρόεδρος που ακόμα και σήμερα δεν λειτούργησε Τομέα Αυτοδιοίκησης. Παρά τις επισημάνσεις των δημάρχων από όλη την Ελλάδα, αρνήθηκε να δημιουργήσει Τομέα Αυτοδιοίκησης.

Γιατί ο Π. Γερουλάνος επέλεξε να σταθεί απέναντι στην ιστορική θέση του ΠΑΣΟΚ;

 

Σε μια διακήρυξη 27 σελίδων με τίτλο «Αναγέννηση», η κυρίαρχη κεντρική πολιτική θέση που αναδεικνύεται είναι η αποσυγκέντρωση.

Η αποσυγκέντρωση εμφανίζεται σε κάθε σελίδα ως λύση για κάθε πρόβλημα.

Γιατί όμως αποσυγκέντρωση και όχι αποκέντρωση που αποτελεί την ιστορία του ίδιου του ΠΑΣΟΚ και την μεγάλη παρακαταθήκη του Ανδρέα Παπανδρέου;

 

Γιατί αγνοεί και το Σύνταγμα της Ελλάδας που ορίζει ως Συνταγματική υποχρέωση την αποκέντρωση;

Να θυμίσουμε εδώ ότι πολλοί συνταγματολόγοι κρίνουν αντισυνταγματική την καθυστέρηση και τις παλινωδίες στην ολοκλήρωση της αποκέντρωσης στη χώρα μας.

 

Ο ορισμός της αποκέντρωσης σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ

 

Ο ορισμός που δίνει στην αποκέντρωση ο ΟΟΣΑ θεωρείται από τους πλέον έγκυρους όχι μόνο γιατί λαμβάνει υπόψη του τα διεθνή στοιχεία των κρατών μελών του, αλλά και γιατί συνάδει με τον Ευρωπαϊκό Χάρτη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και τις γενικές κατευθυντήριες γραμμές της UN – Habitat, για την ενδυνάμωση των τοπικών αρχών.

 

Ο ορισμός αυτός είναι:

 

« Η αποκέντρωση συνίσταται στη μεταφορά εξουσιών, αρμοδιοτήτων και πόρων από την κεντρική κυβέρνηση στους ΟΤΑ, οι οποίες ορίζονται ως νομικές οντότητες εκλεγμένες με καθολική ψηφοφορία και με κάποιο βαθμό αυτονομίας»

Με βάση τον ορισμό του ΟΟΣΑ οι ΟΤΑ διοικούνται από πολιτικούς φορείς και διαθέτουν τα δικά τους περιουσιακά στοιχεία και προσωπικό. Μπορούν να αυξήσουν τα έσοδα τους από ίδιους πόρους, όπως οι φόροι, τα τέλη, τα έσοδα κινητής και ακίνητης περιουσίας και διαχειρίζονται τον δικό τους προϋπολογισμό. Οι ΟΤΑ έχουν επίσης συγκεκριμένη εξουσία λήψης αποφάσεων διαθέτοντας το δικαίωμα να θεσπίζουν και να επιβάλλουν γενικές ή συγκεκριμένες αποφάσεις.

 

Είναι φανερό ότι σε αυτόν τον ορισμό, η αποκέντρωση δεν αφορά μόνο στη μεταβίβαση αρμοδιοτήτων και πόρων. Πρόκειται για την αναμόρφωση των σχέσεων μεταξύ της κεντρικής κυβέρνησης και των άλλων βαθμίδων δημόσιας διοίκησης.

 

Αποκέντρωση και Αποσυγκέντρωση

 

Η αποκέντρωση και η αποσυγκέντρωση χρησιμοποιείται, από ορισμένους, εναλλακτικά και προκαλείται σύγχυση.

Ωστόσο, σύμφωνα με τον Δρ. Οικονομικών ΤΑ, Ράλλη Γκέκα, με ανάλυσή του το 2019 και την δημοσίευση από την ΚΕΔΕ, είναι σημαντικά διαφορετικές έννοιες.

Στην πρώτη περίπτωση, υπάρχει μεταφορά αρμοδιοτήτων, πόρων και εξουσίας από το κεντρικό κράτος στις εκλεγμένες ΤΑ.

Στη δεύτερη περίπτωση, υπάρχει μια χωρική μετατόπιση της διαχείρισης από την κεντρική κυβέρνηση στις μονάδες που είναι εγκατεστημένες σε περιοχές (χωρική διοίκηση της κεντρικής κυβέρνησης, υπουργικά τμήματα, τοπικές υπηρεσίες κ.λπ.). Αυτές οι υπηρεσίες είναι μέρος της εθνικής διοίκησης και αντιπροσωπεύουν την κεντρική κυβέρνηση σε εδαφικό επίπεδο.

Σε αντίθεση με την ΤΑ, οι αποκεντρωμένες κρατικές υπηρεσίες είναι ένα ιεραρχικό μέρος του επιπέδου της κεντρικής κυβέρνησης.

 

Στην πράξη, η διάκριση μεταξύ συστημάτων αποκέντρωσης και αποσυγκέντρωσης είναι μια πρόκληση διαφορετικών συστημάτων. Σε πολλές χώρες συνυπάρχουν αποκεντρωμένα και αποσυγκεντρωτικά συστήματα, όπως στην Εσθονία, τη Φινλανδία, τη Γαλλία, την Ιταλία, την Πολωνία και τη Σουηδία.

 

Στη χώρα μας κλασσικό παράδειγμα αποσυγκέντρωσης είναι οι Γενικές Γραμματείες Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Και μόνο ο τίτλος τους οδηγεί σε παρανοήσεις. Υπενθυμίζεται ότι ο θεσμός αυτός δημιουργήθηκε από τον «Καλλικράτη» για να μεταφερθούν οι κρατικές εκείνες αρμοδιότητες (δάση υδατικοί πόροι κλπ), που σύμφωνα με το Σύνταγμα, δεν μπορούσαν να αποκεντρωθούν στις αιρετές περιφέρειες και τους δήμους.

Ο ΟΟΣΑ επισημαίνει ότι σε ορισμένες χώρες, η συνύπαρξη αποκεντρωμένων και αποσυγκεντρωμένων συστημάτων δημιουργεί ένα περίπλοκο σύστημα διακυβέρνησης. Αυτό μπορεί να είναι πολύ συγκεχυμένο, ιδιαίτερα στο επίπεδο κατανομής των αρμοδιοτήτων, με αποτέλεσμα να προκαλείται ένταση και να μειώνεται η διαφάνεια και η υπευθυνότητα στη διαχείριση.

 

Ο όρος αποσυγκέντρωση παραπέμπει σε διαφορετικό οικονομικό μοντέλο. Αποδυναμώνει την κοινωνική οικονομία και την ενίσχυση των μικρομεσαίων.

Ένα παράδειγμα που γίνεται αμέσως κατανοητό είναι ότι την ενεργειακή δημοκρατία μπορούν να αναπτύξουν φορείς αυτοδιοίκησης και άλλοι κοινωνικοί φορείς. Όχι όμως το κράτος, έστω αποσυγκεντρωμένο.

 

Ο όρος αποσυγκέντρωση παραπέμπει σε διαφορετικό μοντέλο δημοκρατίας.

Η λογοδοσία, η διαφάνεια, η διαύγεια και ο έλεγχος μεταφέρονται στο κεντρικό επίπεδο. Σε αντίθεση με την αποκέντρωση που μπορεί να ασκείται δημοκρατική συμμετοχή, έλεγχος και διαφάνεια στο βασικό κύτταρο της δημοκρατίας.

 

Γιατί επιλέχθηκε, επομένως, ο όρος αποσυγκέντωση που αφορά μια χωρική κατανομή διαχείρισης της κεντρικής εξουσίας, από τον όρο αποκέντρωση που αποτελεί την ιστορική προσπάθεια του ΠΑΣΟΚ για την μεταφορά πόρων, εξουσίας και αρμοδιοτήτων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση;

Υπάρχει τάση για ιδεολογική μετατόπιση από την ιστορική θέση του Ανδρέα Παπανδρέου και του ΠΑΣΟΚ προς ένα πιο συγκεντρωτικό μοντέλο κεντρικής εξουσίας;

Πρόκειται για λάθος ή για αλλαγή φυσιογνωμίας;

Στην περίπτωση λάθους θα χρειαστεί η διόρθωση ολόκληρης της διακήρυξης. Την απάντηση μπορεί να δώσει μόνο ο ίδιος ο εκφραστής αυτής της διακήρυξης.

Δημοφιλέστερα Άρθρα